Преглед на кодот на Гравитациска константа

[[Податотека:NewtonsLawOfUniversalGravitation.svg|мини|десно|300п|Гравитациската константа ''G'' е клучна величина во [[Њутнов закон за гравитација|Њутновиот закон за гравитација]].]]

'''Гравитациската константа''' (''G'') е [[Емпирија|емпириска]] [[физичка константа]] која го определува [[гравитација|гравитациското привлекување]] помеѓу телата што имаат маса. Константата фигурира во [[Исак Њутн|Њутн]]овиот [[Њутнов закон за гравитација|закон за општата гравитација]] и [[Алберт Ајнштајн|Ајнштајн]]овата [[општа теорија за релативноста]]. Затоа е позната како '''универзална гравитациска константа''' или '''Њутнова константа'''. Ова не е исто што и ''g'', што ја претставува локалната [[Земјина тежа]] (истоветна со забрзувањето при слободен пад<ref>Fundamentals of Physics 8ed,Halliday/Resnick/Walker,ISBN 978-0-470-04618-0 стр. 336</ref>).

Согласно Њутновиот закон за гравитација, [[сила]]та на привлекување (''F'') помеѓу две тела е правопропорционална на производот од нивните [[маса|маси]] (''m''<sub>1</sub> и ''m''<sub>2</sub>), и обратнопропорционална на растојанието помеѓу нив (''r'') дигнато на квадрат:
:<math>F = G \frac{m_1 m_2}{r^2}\ </math>

[[Пропорционалност|Константата на пропорционалност]], ''G'', е гравитациската константа.

Од сите физички константи, гравитациската константа е најтешко да се измери прецизно.<ref name=gillies>{{Citation |author=George T. Gillies |title=The Newtonian gravitational constant: recent measurements and related studies |journal=Reports on Progress in Physics |year=1997 |volume=60 |issue=2 |pages= 151–225 |url=http://www.iop.org/EJ/abstract/0034-4885/60/2/001 |doi=10.1088/0034-4885/60/2/001|bibcode = 1997RPPh...60..151G }}</ref> Во [[SI]] единици, (со [[Принцип на неодреденост|стандардната неодреденост]] во загради) изнесува:<ref name="2010 CODATA">P.J. Mohr, B.N. Taylor, and D.B. Newell (2011), "The 2010 CODATA Recommended Values of the Fundamental Physical Constants" (Web Version 6.0). база: J. Baker, M. Douma, and S. Kotochigova. пристап: http://physics.nist.gov/constants - NIST, Gaithersburg, MD 20899.</ref>
:<math> G = 6,67384(80) \times 10^{-11} \ \mbox{m}^3 \ \mbox{kg}^{-1} \ \mbox{s}^{-2} = 6,67384(80) \times 10^{-11} \ {\rm N}\, {\rm (m/kg)^2}</math>
со релативна стандардна неодреденост од {{val|1.2|e=-4}},<ref name="2010 CODATA" /> или 1 дел од 8300.

==Димензии, единици и величини==
Зададените димензии на гравитациската константа во горенаведената равенка ([[должина]]та на куб, поделена со [[маса]]та и [[време]]то на квадрат) наоѓаат широка примена во равенките за гравитација. Меѓутоа овие димензии имаат фундаментално значење кога се изразени во [[Планкови единици]]: изразена во SI единици, гравитациската константа е димензионално и бројчено еднаква на кубот на [[Планкова должина|Планковата должина]] поделена со [[Планкова маса|Планковата маса]] и [[Планково време|Планковото време]] на квадрат.

Кај природните единици, чиј најдобар пример се Планковите единици, ''G'' и другите физички константи како ''c'' ([[брзина на светлината|брзината на светлината]]) може да се сметаат за еднакви&nbsp;на&nbsp;1.

Во многу учебници, димензите на G се изведени од [[сила]] за полесно сфаќање:
:<math> G \approx 6,674 \times 10^{-11} {\rm \ N}\, {\rm (m/kg)^2}.</math>

Во [[СГС]], G може да се претстави како:
:<math> G\approx 6,674 \times 10^{-8} {\rm \ cm}^3 {\rm g}^{-1} {\rm s}^{-2}.</math>

G може да се претстави и како:
:<math> G\approx 0,8650 {\rm \ cm}^3 {\rm g}^{-1} {\rm hr}^{-2}.</math>
Доколку периодот ''P'' на објект во кружна орбита околу сферен објект се поведува по
:<math> GM=3\pi V/P^2</math>
каде V е волуменот во радиусот на орбитата, па затоа оттука гледаме дека
:<math> P^2=\frac{3\pi}{G}\frac{V}{M}\approx 10,896 {\rm\ hr}^2 {\rm g\ }{\rm cm}^{-3}\frac{V}{M}.</math>
Овој начин на изразување на G го покажува односот помеѓу просечната густина на една планета и [[орбитален период|орбиталниот период]] на сателит што кружи над површината.

Во некои полиња на [[астрофизика]]та, каде растојанијата се изразуваат во [[парсек|парсеци]], ''G'' се изразува со брзина во километри во секунда (km/s), а масата во [[сончева маса|сончеви единици]] {{безпрелом|(<math>M_\odot</math>)}}:
:<math> G \approx 4,302 \times 10^{-3} {\rm \ pc}\, M_\odot^{-1} \, {\rm (km/s)}^2. \, </math>

== Поврзано ==
{{Портал|Физика}}
*[[Диракова хипотеза за големите броеви]]
*[[Космолошка константа]]

== Белешки ==
{{наводи}}

==Наводи==
{{Refbegin}}
* E. Myles Standish. "Report of the IAU WGAS Sub-group on Numerical Standards". In ''Highlights of Astronomy'', I. Appenzeller, ed. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 1995. ''(Complete report available online: [http://ssd.jpl.nasa.gov/iau-comm4/iausgnsrpt.ps PostScript]; [http://iau-comm4.jpl.nasa.gov/iausgnsrpt.pdf PDF]. Tables from the report also available: [http://ssd.jpl.nasa.gov/?constants  Astrodynamic Constants and Parameters])''
* {{Citation |author1=Jens H. Gundlach |author2=Stephen M. Merkowitz |title=[[arXiv:gr-qc/0006043v1|Measurement of Newton's Constant Using a Torsion Balance with Angular Acceleration Feedback]] |journal=Physical Review Letters |volume=85 |issue=14 |pages= 2869–2872 |year=2000 |doi=10.1103/PhysRevLett.85.2869 |author=Gundlach, Jens H. |pmid=11005956 |bibcode=2000PhRvL..85.2869G|arxiv = gr-qc/0006043 }}
{{Refend}}

== Надворешни врски ==
* [http://physics.nist.gov/cgi-bin/cuu/Value?bg Њутновата константа за гравитација ''G''] - NIST {{en}}
* [http://www.npl.washington.edu/eotwash/experiments/bigG/bigG.html Проблематичноста на мерењето на Њутновата константа] {{en}}

{{Нормативна контрола}}
[[Категорија:Небесна механика]]
[[Категорија:Гравитација]]
[[Категорија:Физички константи]]
[[Категорија:Основни константи]]