Преглед на кодот на Логаритам

[[Податотека:Logarithm plots.png|десно|мини|Криви на логаритамски функции со најчесто користените основи]]
'''Логаритам''' – број што го покажува степенот на кој треба да се дигне основниот број за да се добие бараниот број<ref>{{ДРМЈ|Логаритам}}</ref>. Логаритмот е обратна операција на [[степенување]]то, исто како што [[делење]]то е обратна операција на [[множење]]то и обратно. Тоа значи дека логаритам од некој број е степенот на кој што друг број треба да се степенува за да истиот се добие. Во наједноставен случај логаритмот ги брои повторените множења на ист множител, на пример, бидејќи {{math|1000 {{=}} 10 × 10 × 10 {{=}} 10<sup>3</sup>}}, „логаритмот со основа {{math|10}}“ од {{math|1000}} е {{math|3}}. Поопшто, степенувањето овозможува кој било [[реален број]] да се степенува на кој било степен, притоа дава позитивен резултат, така што може да се пресмета логаритам за кои било два позитивни реални броеви {{math|''b''}} и {{math|''x''}} каде {{math|''b''}} е различен од {{math|1}}. Логаритам од {{math|''x''}} со „основа“ {{math|''b''}}, обележан како {{math|1=log<sub>b</sub>&thinsp;(x)}} (или {{math|1=log<sub>b</sub>&thinsp;x}} за да нема забуни), е единствениот реален број {{math|''y''}} така што {{math|1=''b''<sup>''y''</sup> = ''x''}}. На пример, {{math|1=log<sub>2</sub>&thinsp;64 = 6}}, со оглед дека {{math|1=64 = 2<sup>6</sup>}}.

Логаритмот со основа {{math|10}} (што значи {{math|1=''b'' = 10}}) се нарекува [[десетичен логаритам]] и има бројни примени во [[наука]]та и инженерството. [[Природен логаритам|Природниот логаритам]] за основа го има [[е (математичка константа)|бројот {{math|''e''}}]]&nbsp;({{math|≈ 2,718}}), и истиот нашироко се користи во математиката и физиката заради неговиот поедноставен [[диференцијално сметање|извод]]. Основата на [[двоичен логаритам|двоичниот логаритам]] е {{math|2}} (така што {{math|1=''b'' = 2}}) и се користи во [[информатика]]та.

Логаритмите биле воведени од [[Џон Непер]] на почетокот на XVII век како средство за поедноставување на пресметките. Брзо биле прифатени од морепловците, научниците, инженерите и други за поедноставно пресметување со користење на [[логаритмар]]и и [[математичка таблица|логаритамски таблици]]. Заморните чекори на множење на повеќецифрени броеви може да се заменат со податоци од табела и поедноставното собирање заради тоа што логаритам од [[производ (математика)|производ]] е [[збир]] од логаритмите од множениците:
:<math> \log_b(xy) = \log_b x + \log_b y, \,</math>
под услов {{math|''b''}}, {{math|''x''}} и {{math|''y''}} да се позитивни и {{math|''b'' ≠ 1}}.

Денешниот поим за логаритам доаѓа од [[Леонард Ојлер]], кој го поврзал логаритмот со [[експоненцијална функција|експоненцијалната функција]] во XVIII век.

[[Логаритамска скала|Логаритамските скали]] го смалуваат широкиот распон на количини на мали опсези. На пример, [[децибел]]от (dB) се користи како [[мерна единица]] за да изрази логаритамски однос, најчесто за моќ и амплитуда на сигнали (на пример [[звучен притисок]]). Во хемијата, [[водороден показател|pH]] е логаритамска мерка на [[киселост]]а на [[воден раствор]]. Логаритмите се вообичаени во научните [[формула|формули]], во мерењата на комплексноста на алгоритмите и геометриски објекти наречени [[фрактали]]. Помагаат да се опишат [[фреквенција|фреквенциските]] соодноси на музичките интервали, се јавуваат во формулите за броење на [[примарен број|примарни броеви]], а можат да помогнат и во форензичкото [[сметководство]].

==Мотивација и дефиниција==
Идејата на логаритмот е да биде обратна операција на операцијата [[степенување]], која претставува дигање на некој број на степен. На пример, трет степен (или [[куб (алгебра)|куб]]) од 2 е 8, бидејќи 8 е производ од три множеници по 2:

: <math>2^3 = 2 \times 2 \times 2 = 8</math>

Следи дека логаритам од 8 со основа 2 е 3, па {{math|1=log<sub>2</sub> 8 = 3}}.

===Степенување===
Трет степен од некој број {{mvar|b}} е производ на три множеници еднакви на {{mvar|b}}. Поопшто, дигање на бројот {{mvar|b}} на {{nowrap|{{mvar|n}}-ти}} степен, каде {{mvar|n}} е [[природен број]], се добива со множење {{mvar|n}} множеници еднакви на {{mvar|b}}. {{nowrap|{{mvar|n}}-ти}} степен од {{mvar|b}} се пишува како {{math|''b''<sup>''n''</sup>}}, така што

: <math>b^n = \underbrace{b \times b \times \cdots \times b}_{n \text{ factors}}</math>

Степенувањето може да се прошири на {{math|''b''<sup>''y''</sup>}}, каде {{mvar|b}} е позитивен број, а „степенот“ {{mvar|y}} е кој било [[реален број]]. На пример, {{math|''b''<sup>−1</sup>}} е реципрочна на {{mvar|b}}, што е, {{math|1/''b''}}. (За повеќе поединости видете [[степенување]] или <ref>{{Citation|last1=Shirali| first1=Shailesh|title=A Primer on Logarithms|publisher=Universities Press|isbn=978-81-7371-414-6|year=2002|location=Hyderabad|url=https://books.google.com/books?id=0b0igbb3WaQC&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false}}, esp. section 2</ref>)

===Дефиниција===
''Логаритам'' од позитивен реален број ''x'' со основа ''b'', каде што ''b'' е позитивен реален број различен од 1,{{refn|Ограничувањата за ''x'' и ''b'' се објаснети во секцијата [[#Аналитички својства|"Аналитички својства"]].|group=nb}} е степенот на кој ''b'' треба да се крене за да се добие ''x''. Со други зборови, логаритам од ''x'' со основа ''b'' е решението ''y'' на равенката<ref>{{Citation|last1=Kate|first1=S.K.|last2=Bhapkar|first2=H.R.|title=Basics Of Mathematics|location=Pune|publisher=Technical Publications|isbn=978-81-8431-755-8|year=2009|url=https://books.google.com/books?id=v4R0GSJtEQ4C&pg=PR1#v=onepage&q&f=false}}, chapter 1</ref>

: <math>b^y = x</math>

Логаритмот се бележи "{{math|log<sub>''b''</sub>&nbsp;''x''}}" (се изговара „логаритам од ''x'' со основа ''b''"), така што горниот дефинициски идентитет станува:

: <math>b^{\log_b x} = x</math>

Во равенката {{math|1=''y'' = log<sub>''b''</sub>&nbsp;''x''}}, вредноста ''y'' е одговор на прашањето „На кој степен треба да се дигне ''b'' за да се добие ''x''?“. 

===Примери===
*{{math|log<sub>2</sub> 16 {{=}} 4 }}, бидејќи {{math| 2<sup>4</sup> {{=}} 2 ×2 × 2 × 2 {{=}} 16}}.
*Логаритмите можат да бидат и негативни: <math>\quad \log_2 \! \frac{1}{2} = -1 \quad</math> бидејќи <math>\quad 2^{-1} = \frac{1}{2^1} = \frac{1}{2}.</math>
*{{math|log<sub>10</sub>150}} е приближно 2,176, што е меѓу 2 и 3, исто како што 150 лежи меѓу {{math|10<sup>2</sup> {{=}} 100}} и {{math|10<sup>3</sup> {{=}} 1000.}}
*За која било основа ''b'', {{math|log<sub>''b''</sub> ''b'' {{=}} 1}} и {{math|1= log<sub>''b''</sub> 1 = 0}}, бидејќи {{math|''b''<sup>1</sup> {{=}} ''b''}} и {{math|''b''<sup>0</sup> {{=}} 1}}, соодветно.

==Логаритамски идентитети==
{{Главна|Список на логаритамски идентитети}}
Повеќе битни формули, наречени и ''логаритамски идентитети'' или ''логаритамски закони'', ги даваат меѓусебните врски на логаритмите.<ref>All statements in this section can be found in {{Harvard citations|last1=Shirali|first1=Shailesh|year=2002|loc=section 4|nb=yes}}, {{Harvard citations|last1=Downing| first1=Douglas |year=2003|loc=p. 275}}, or {{Harvard citations|last1=Kate|last2=Bhapkar|year=2009|loc=p. 1-1|nb=yes}}, на пример.</ref>

===Производ, количник, степен, и корен===
Логаритам од производ е сума од логаритмите од броевите кои се множат; логаритам од количник од два броја е разлика од логаритмите на деленикот и делителот. Логаритам од {{nowrap|''p''-ти}} степен на број е  ''p'' пати од логаритмот од самиот тој број; логаритам од {{nowrap|''p''-ти}} корен е логаритам од бројот поделен со ''p''. Во следната табела е даден список на идентитети со примери. Секој од идентитетите може да биде изведен со замена на дефинициите за логаритам <math>x = b^{\log_b x}</math> или <math>y = b^{\log_b y}</math> на левата страна од идентитетот.

{| class="wikitable" style="margin: 0 auto;"
|-
! !! Формула !! Пример
|-
| Производ || <cite id="labegarithmProducts"><math>\log_b(x y) = \log_b x + \log_b y</math></cite>
| <math>\log_3 243 = \log_3 (9 \cdot 27) = \log_3 9 + \log_3 27 = 2 + 3 = 5</math>
|-
| Количник || <math>\log_b \!\frac{x}{y} = \log_b x - \log_b y</math>
| <math>\log_2 16 = \log_2 \!\frac{64}{4} = \log_2 64 - \log_2 4 = 6 - 2 = 4</math>
|-
| Степен || <cite id="labelLogarithmPowers"><math>\log_b\left(x^p\right) = p \log_b x</math></cite>
| <math>\log_2 64 = \log_2 \left(2^6\right) = 6 \log_2 2 = 6</math>
|-
| Корен || <math>\log_b \sqrt[p]{x} = \frac{\log_b x}{p}</math>
| <math>\log_{10} \sqrt{1000} = \frac{1}{2}\log_{10} 1000 = \frac{3}{2} = 1,5</math>
|}

===Промена на основата===
Логаритмот {{math|log<sub>''b''</sub>''x''}} може да биде пресметан од логаритмите на ''x'' и ''b'' со која било произволна основа ''k'' користејќи ја следната формула:
: <cite id="labelLogarithmBaseChange"><math> \log_b x = \frac{\log_k x}{\log_k b}.\, </math></cite>

{{Collapse top|title=Изведување на фактор на конверзија меѓу логаритми со произволна основа |width=80%}}
Почнувајќи од дефиницискиот идентитет

: <math> x = b^{\log_b x} </math>

Можеме да ги логаритмираме со {{math|log<sub>''k''</sub>}} двете страни од равенката и ќе добиеме

: <math> \log_k x = \log_k (b^{\log_b x}) = \log_b x \cdot \log_k b</math>.

Решавајќи по <math>\log_b x</math> добиваме:

: <math> \log_b x =  \frac{\log_k x}{\log_k b}</math>,

Што го покажува факторот на конверзија од дадените <math>\log_k</math>-вредности до нивните соодветни <math>\log_b </math>-вредности кои треба да бидат <math>(\log_k b)^{-1}.</math>
{{Collapse bottom}}


Типичен [[научно сметало]] пресметува логаритми со основи 10 и [[e (математичка константа)|''e'']].<ref>{{Citation | last1=Bernstein | first1=Stephen | last2=Bernstein | first2=Ruth | title=Schaum's outline of theory and problems of elements of statistics. I, Descriptive statistics and probability| publisher=[[McGraw-Hill]] | location=New York | series=Schaum's outline series | isbn=978-0-07-005023-5 | year=1999}}, p.&nbsp;21</ref> Логаритми со која било основа ''b'' може да се определат користејќи кој било од овие два логаритма според претходната формула:
:<math> \log_b x = \frac{\log_{10} x}{\log_{10} b} = \frac{\log_{e} x}{\log_{e} b}. \,</math>
Со дадениот број ''x'' и неговиот логаритам {{math|log<sub>''b''</sub>''x''}} со непозната основа ''b'', основата е дадена со:
: <math> b = x^\frac{1}{\log_b x},</math> што може да се види од дефинициската равенка <math> x = b^{\log_b x} </math> на степен <math>\; \tfrac{1}{\log_b x}.</math>

==Посебни основи==
[[Податотека:Log4.svg|мини|upright=1.2|Графикони на логаритми со основи 0,5, 2 и e]]
[[Податотека:Binary logarithm plot with ticks.svg|десно|мини|upright=1.35|alt=Графикон со логаритамски криви кои ја минуваат ''x''-оската каде што ''x'' е 1 и продолжуваат кон минус бесконечност долж ''y''-оската.| [[Графикон на функција|Графиконот]] на логаритам со основа 2 ја минува [[x оска|''x'' оската]] (хоризонталната оска) во 1 и минува низ точките со [[координата|координати]] {{nowrap|(2, 1)}}, {{nowrap|(4, 2)}}, и {{nowrap|(8, 3)}}. На пример, {{math|log<sub>2</sub>(8) {{=}} 3}}, бидејќи {{math|2<sup>3</sup> {{=}} 8}}. Кривата се приближува произволно блиску до ''y'' оската, но не ја допира или сече.]]

Меѓу сите избори за основа, три се особено чести. Тоа се {{math|1=''b'' = 10}}, {{math|1=''b'' = [[e (математичка константа)|''e'']]}} ([[Ирационален број|ирационална]] математичка константа ≈ 2,71828), и {{math|1=''b'' = 2}} ([[двоичен логаритам]]). Во [[математичка анализа|математичката анализа]], логаритмот со основа ''e'' се користи нашироко заради неговите посебни аналитички својства објаснети подолу. Од друга страна, логаритмите со основа {{nowrap|base-10}} се лесни за користење при рачни пресметки во [[децимален броен систем|децималниот броен систем]]:<ref>{{Citation|last1=Downing|first1=Douglas|title=Algebra the Easy Way|series=Barron's Educational Series|location=Hauppauge, N.Y.|publisher=Barron's|isbn=978-0-7641-1972-9|year=2003}}, chapter 17, p.&nbsp;275</ref>
:<math>\log_{10}(10 x) = \log_{10} 10 + \log_{10} x = 1 + \log_{10} x.\ </math>
Така, {{math|log<sub>10</sub>''x''}} се однесува на бројот на декадни [[цифра|цифри]] на позитивен [[цел број]] ''x'': бројот на цифри е најмалиот цел број стриктно поголем од log<sub>10</sub>''x''.<ref>{{Citation|last1=Wegener|first1=Ingo| title=Complexity theory: exploring the limits of efficient algorithms|publisher=[[Springer-Verlag]]|location=Berlin, New York|isbn=978-3-540-21045-0|year=2005}}, p.&nbsp;20</ref> На пример, {{math|log<sub>10</sub>1430}} е приближно еднаков на 3,15. Следниот цел број е 4, кој го дава бројот на цифри на 1430. И двата, природниот логаритам и двоичниот логаритам се користат во [[теорија на информации|теоријата на информации]], а како основни единици за информација ги користат [[нат (единица)|натовите]] и [[бит]]овите, соодветно. <ref>{{citation|title=Information Theory|first=Jan C. A.|last=Van der Lubbe|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=9780521467605|page=3|url=https://books.google.com/books?id=tBuI_6MQTcwC&pg=PA3}}</ref> Двоичните логаритми исто така се користат во [[информатика]]та, каде [[двоичен броен систем|двоичниот броен систем]] е сеприсутен, во [[музичка теорија|музичката теорија]] каде што е сеприсутен во односот меѓу две октави, и во фотографијата за мерење на вредноста на експозиција.<ref>{{citation|title=The Manual of Photography|first1=Elizabeth|last1=Allen|first2=Sophie|last2=Triantaphillidou|publisher=Taylor & Francis|year=2011|isbn=9780240520377|page=228|url=https://books.google.com/books?id=IfWivY3mIgAC&pg=PA228}}</ref>

Во следната табела се дадени најчестите обележувања за логаритмите со овие основи и полиња на нивната примена. Во многу дисциплини се пишува {{math|log''x''}} наместо {{math|log<sub>''b''</sub>''x''}}, каде што основата може да се одреди од контекстот. Се користи и обележувањето {{math|<sup>''b''</sup>log''x''}}.<ref>{{Citation| url=http://www.mathe-online.at/mathint/lexikon/l.html |author1=Franz Embacher |author2=Petra Oberhuemer |title=Mathematisches Lexikon |publisher=mathe online: für Schule, Fachhochschule, Universität unde Selbststudium |accessdate=|language=German}}</ref> Колоната „ИСО обележување“ ги дава обележувањата препорачани од Меѓународната организација за стандардизација. <ref>{{Citation| title = Guide for the Use of the International System of Units (SI)|first=B. N. |last=Taylor |publisher = US Department of Commerce|year = 1995|url = http://physics.nist.gov/Pubs/SP811/sec10.html#10.1.2}}</ref> Бидејќи обележувањето {{math|log ''x''}} се користи за сите три основи (или кога основата е неопределена или нематеријална),  основата треба да произлезе врз база на контекстот или дисциплината. Во информатиката и математиката, вообичаено log се однесува на {{math|log<sub>2</sub>}} и {{math|log<sub>''e''</sub>}}, соодветно.<ref>{{citation|first1=Michael T.|last1=Goodrich|author1-link=Michael T. Goodrich|first2=Roberto|last2=Tamassia|author2-link=Roberto Tamassia|title=Algorithm Design: Foundations, Analysis, and Internet Examples|publisher=John Wiley & Sons|year=2002|page=23|quote=One of the interesting and sometimes even surprising aspects of the analysis of data structures and algorithms is the ubiquitous presence of logarithms&nbsp;... As is the custom in the computing literature, we omit writing the base {{mvar|b}} of the logarithm when {{math|1=''b'' = 2}}.}}</ref> Во други контексти log често значи {{math|log<sub>10</sub>}}.<ref>{{cite book |title=Introduction to Applied Mathematics for Environmental Science |edition=illustrated |first1=David F. |last1=Parkhurst |publisher=Springer Science & Business Media |year=2007 |isbn=978-0-387-34228-3 |page=288 |url=https://books.google.com/books?id=h6yq_lOr8Z4C}} [https://books.google.com/books?id=h6yq_lOr8Z4C&pg=PA288 Extract of page 288]</ref>

{| class="wikitable" style="text-align:center; margin:1em auto 1em auto;"
|-
! scope="col"|Основа ''b''
! scope="col"|Име на log<sub>''b''</sub>''x''
! scope="col"|ISO обележување
! scope="col"|Други обележувања
! scope="col"|се користи во
|-
! scope="row"|2
| [[двоичен логаритам]]
| {{math|lb ''x''}}<ref name="gullberg">{{Citation|title = Mathematics: from the birth of numbers.|author =  Gullberg, Jan|location=New York|publisher = W. W. Norton & Co|year = 1997|isbn=978-0-393-04002-9}}</ref>
| {{math|ld ''x''}}, {{math|log ''x''}}, {{math|lg ''x''}},<ref>See footnote 1 in {{cite journal|last1=Perl|first1=Yehoshua|last2=Reingold|first2=Edward M.|title=Understanding the complexity of interpolation search|journal=Information Processing Letters|date=December 1977|volume=6|issue=6|pages=219–222|doi=10.1016/0020-0190(77)90072-2}}</ref> {{math|log<sub>2</sub>''x''}}
| [[информатика]], [[теорија на информациите]], [[теорија на музиката]], [[фотографија]]
|-
! scope="row"|''e''
| [[природен логаритам]]
| {{math|ln ''x''}}{{refn|Some mathematicians disapprove of this notation. In his 1985 autobiography, [[Paul Halmos]] criticized what he considered the "childish ln notation," which he said no mathematician had ever used.<ref>
{{Citation
|title = I Want to Be a Mathematician: An Automathography
|author = Paul Halmos
|publisher =  Springer-Verlag
|location=Berlin, New York
|year =  1985
|isbn=978-0-387-96078-4
}}</ref>
Обележувањето било измислено од [[Ирвинг Стрингхам]], математичар.<ref>
{{Citation
|title =  Uniplanar algebra: being part I of a propædeutic to the higher mathematical analysis
|author = Irving Stringham
|publisher =  The Berkeley Press
|year = 1893
|page = xiii
|url = https://books.google.com/?id=hPEKAQAAIAAJ&pg=PR13&dq=%22Irving+Stringham%22+In-natural-logarithm&q=
}}</ref><ref>
{{Citation|title =  Introduction to Financial Technology|author =  Roy S. Freedman|publisher = Academic Press|location=Amsterdam|year =  2006|isbn=978-0-12-370478-8|page = 59|url = https://books.google.com/?id=APJ7QeR_XPkC&pg=PA59 
}}</ref>|name=adaa|group=nb}}
| {{math|log ''x''}}<br />(во математиката <ref>See Theorem 3.29 in {{cite book|last1=Rudin|first1=Walter|title=Principles of mathematical analysis|date=1984|publisher=McGraw-Hill International|location=Auckland|isbn=978-0070856134|edition=3rd ed., International student}}</ref> и бројни [[програмски јазик|програмски јазици]]{{refn|На пример [[C (програмски јазик)|C]], [[Java (програмски јазик)|Java]], [[Haskell (програмски јазик)|Haskell]], и [[BASIC програмски јазик|BASIC]].|group=nb}})
| математика, физика, хемија,<br />[[статистика]], [[економија]], теорија на информации и инженерство
|-
! scope="row"|10
| [[десетичен логаритам]]
| {{math|lg ''x''}}
| {{math|log ''x''}}, {{math|log<sub>10</sub>''x''}}<br />(во инженерство, биологија, астрономија)
| разни инженерски полиња(види [[децибел]] и подолу), <br />логаритамски[[математичка таблица|таблици]], [[Научно сметало|сметала]], [[спектроскопија]]
|}

==Историја==
{{Главна|Историја на логаритмите}}
Историјата на логаритмот почнува во седумнаесеттиот век во Европа со откритието на нова [[функција (математика)|функција]] која прошири сферата на анализата вон опфатот на [[алгебра|алгебарските]] методи. Методот со логаритми првпат бил јавно објавен од [[Џон Непер]] во 1614 година во книгата насловена ''Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio'' (''Опис на чудесното правило на логаритмите''). <ref>{{citation |first=John |last=Napier |author-link=John Napier |title=Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio |trans-title=The Description of the Wonderful Rule of Logarithms |language=Latin |location=Edinburgh, Scotland |publisher=Andrew Hart |year=1614 |url=http://gdz.sub.uni-goettingen.de/dms/load/img/?PPN=PPN527914568&DMDID=DMDLOG_0001&LOGID=LOG_0001&PHYSID=PHYS_0001 }}</ref><ref>{{Citation|first=Ernest William |last=Hobson|title=John Napier and the invention of logarithms, 1614|year=1914|publisher=The University Press|location=Cambridge|url=https://archive.org/details/johnnapierinvent00hobsiala}}</ref> И пред откритието на Непер имало други техники со слични опфати како простаферезата или користењето на таблици на [[прогресија|прогресии]], кои ги развил [[Јост Бирги]] околу 1600 година. <ref name="folkerts">{{citation |first1=Menso |last1=Folkerts |first2=Dieter |last2=Launert |first3=Andreas |last3=Thom |date=October 2015 |title=Jost Bürgi's Method for Calculating Sines |arxiv=1510.03180}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Biographies/Burgi.html|title=Burgi biography|website=www-history.mcs.st-and.ac.uk|access-date=}}</ref>

Десетичен логаритам од број е индексот од тој степен на десет кој е еднаков тој број. <ref>William Gardner (1742) ''Tables of Logarithms''</ref> Кога се зборува за број кој бара толку многу цифри е груба алузија на десетичниот логаритам и истиот Архимед го спомнува како „ред на бројот“.<ref>R.C. Pierce (1977) "A brief history of logarithm", [[Two-Year College Mathematics Journal]] 8(1):22–6.</ref> Првите реални логаритми биле хевристични методи за множењето да премине во собирање и на тој начин да овозможи брзо пресметување. Некои од овие методи користеле таблици изведени од тригонометриски идентитети.<ref>Enrique Gonzales-Velasco (2011) ''Journey through Mathematics – Creative Episodes in its History'', §2.4 Hyperbolic logarithms, page 117, Springer {{isbn|978-0-387-92153-2}}</ref>
Таквите методи се нарекуваат [[простафереза]].

Откривањето на функцијата денес позната како природен логаритам почнало како обид да се најде површината (квадратура) на правоаголна [[хипербола]] на [[Грегоар де Сен-Венсан]], белгиски [[језуит]] кој живеел во [[Прага]]. Архимед ја напишал ''Квадратура на парабола'' во третиот век п.н.е., но квадратурата на хипербола им одолеала на сите напори сè додека Сен-Венсан не ги објавил своите резултати во 1647 година. Односот кој логаритмот го дава меѓу [[геометриска прогресија|геометриската прогресија]] и нејзиниот аргумент и [[аритметичка прогресија|аритметичката прогресија]] од вредности, го поттикнала [[А. А. де Сараса]] да ја поврзе квадратурата на Сен-Венсан и логаритмите во простаферезата, што доведува до терминот „хиперболичен логаритам“, синоним за природниот логаритам. Многу брзо новата функција била ценете од [[Кристијан Хајгенс]], Патави и [[Џемс Грегори (математичар)|Џемс Грегори]]. Ознаката log y ја вовел [[Готфрид Вилхелм Лајбниц|Лајбниц]] во 1675 година. <ref>[[Florian Cajori]] (1913) "History of the exponential and logarithm concepts", [[American Mathematical Monthly]] 20: 5, 35, 75, 107, 148, 173, 205.</ref> и следната година го поврзал со [[интегрално сметање|интегралот]]
<math>\int \frac{dy}{y} .</math>

==Логаритамски таблици, логаритмари и историски апликации {{anchor|Антилогаритам}}==
[[Слика:Logarithms Britannica 1797.png|мини|360px|десно|Објаснување на логаритмите во 1797 ''[[Енциклопедија британика]]'' од 1797 година]]

Со поедноставувањето на тешките пресметки, логаритмот придонел за напредок на науката, особено на астрономијата. Логаритмот бил од особено значење во [[геодетско мерење|геодетските мерења]], [[небесна навигација|небесната навигација]] и други домени. [[Пјер-Симон Лаплас]] за логаритмот рекол:
::„...волшебен изум кој со намалување на работата од неколку месеци на неколку дена, го удвојува животот на астрономот, го поштедува од грешки и разочарување неодвоиви од долгите пресметки.“<ref>{{Citation |last1=Bryant |first1=Walter W. |title=A History of Astronomy |url=https://archive.org/stream/ahistoryastrono01bryagoog#page/n72/mode/2up |publisher=Methuen & Co|location=London }}, p.&nbsp;44</ref>

Клучна алатка која овозможила практична примена на логаритмите пред [[сметала]]та (дигитроните) и [[сметач]]ите биле ''[[логаритамска таблица|логаритамските таблици]]''. <ref>{{Citation | last1=Campbell-Kelly | first1=Martin | title=The history of mathematical tables: from Sumer to spreadsheets | publisher=[[Oxford University Press]] | series=Oxford scholarship online | isbn=978-0-19-850841-0 | year=2003}}, section 2</ref> Првата таква таблица била составена од Хенри Бригс (математичар)Хенри Бригс во 1617 година, веднаш по Неперовото откритие. Овие таблици ги содржеле вредностите на {{math|log<sub>''b''</sub>''x''}} и {{math|''b''<sup>''x''</sup>}} за кој било број ''x'' во одреден опсег, со одредена точност, за одредена основа ''b'' (вообичаено  {{math|1=''b'' = 10}}). На пример, Бригсовата прва таблица ги содржела декадните логаритми од сите цели броеви во опсегот од 1 до 1000 со точност од 14 цифри. Со оглед дека функцијата {{math|''f''(''x'') {{=}} ''b''<sup>''x''</sup>}} е обратна функција на log<sub>''b''</sub>''x'', наречена била '''антилогаритам'''.<ref>{{Citation|editor1-last=Abramowitz|editor1-first=Milton|editor1-link=Milton Abramowitz|editor2-last=Stegun|editor2-first=Irene A.|editor2-link=Irene Stegun|title=[[Handbook of Mathematical Functions with Formulas, Graphs, and Mathematical Tables]]|publisher=[[Dover Publications]]|location=New York|isbn=978-0-486-61272-0|edition=10th|year=1972}}, section 4.7., p.&nbsp;89</ref> Производ и количник на два позитивни броја ''c'' и ''d'' рутински биле пресметувани како суми и разлика од нивните логаритми. Производот ''cd'' или количникот ''c/d'' се добива со антилогаритам од сумата или разликата, исто така и од истата табела::
:<math> c d = b^{\log_b c} \, b^{\log_b d} = b^{\log_b c + \log_b d} \,</math>
и
:<math>\frac c d = c d^{-1} = b^{\log_b c - \log_b d}. \,</math>

За рачни пресметки кои бараат знатна точност, исчитувањето на двата логаритма, пресметувањето на нивната сума или разлика и исчитувањето на антилогаритмот е доста побрз отколку множењето со поранешните методи како простаферезата, која се заснова на тригонометриски идентитети. Пресметката на [[степенување|степени]] и n-ти [[коренување|корени]] се сведуваат на множење или делење и исчитувања од таблици:

:<math>c^d = \left(b^{\log_b c}\right)^d =  b^{d \log_b c} \,</math>

и
:<math>\sqrt[d]{c} = c^\frac{1}{d} = b^{\frac{1}{d} \log_b c}. \,</math>

Многу логаритамски таблици ги изразуваат логаритмите како мантиса и карактеристика од ''x'', односно како целоброен дел и децимален дел од {{math|log<sub>10</sub>''x''}}.<ref>{{Citation | last1=Spiegel | first1=Murray R. | last2=Moyer | first2=R.E. | title=Schaum's outline of college algebra | publisher=[[McGraw-Hill]] | location=New York | series=Schaum's outline series | isbn=978-0-07-145227-4 | year=2006}}, p.&nbsp;264</ref> Карактеристиката на {{math|10 • ''x''}} е еден плус карактеристиката на ''x'', а нивните мантиси се исти. Ова го проширува опфатот на логаритамските таблици: со дадена таблица {{math|log<sub>10</sub>''x''}} за сите цели броеви ''x'' од 1 до 1000, логаритам од 3542 се апроксимира со
:<math>\log_{10}3542 = \log_{10}(10 \cdot 354.2) = 1 + \log_{10}354.2 \approx 1 + \log_{10}354. \, </math> Поголема точност може да се добие со [[интерполација]].

Друга важна апликација бил [[логаритмар]]от, пар на логаритамски поделени скали за пресметка како што е илустрирано на сликата.

[[Слика:Slide rule example2 with labels.svg|центар|мини|550px|Шематски приказ на логаритмар. Почнувајќи од 2 на долната скала, се додава растојание од 3 на горната скала и се добива производ 6. Логаритмарот работи бидејќи е обележан така што растојанието од 1 до ''x'' е пропорционално на логаритам од ''x''.|alt=A slide rule: two rectangles with logarithmically ticked axes, arrangement to add the distance from 1 to 2 to the distance from 1 to 3, indicating the product 6.]]

Неподвижна логаритамска скала, била измислено кратко по откритието на Непер. [[Вилијам Отред]] го подобрил и креирал логаритмар – пар на логаритамски скали подвижни една во однос на другата. Броевите се поставени на подвижните скали на растојанија пропорционални на разликите меѓу нивните логаритми. Лизгањето на горната скала  соодветствува на механичко додавање логаритми. На пример, со додавање на растојание од 1 до 2 на долната скала на растојанието од 1 до 3 на горната скала дава производ 6, што се отчитува на долниот дел. Логаритмарот бил суштинска алатка за сметање за инженерите и научниците сè до 1970-тите години бидејќи овозможува, за сметка на точноста, многу побрзи пресметки отколку техниките базирани на таблици.<ref name="ReferenceA">
{{Harvard citations
 |last1=Maor |year=2009 |nb=yes |loc=sections 1, 13}}</ref>

==Аналитички својства==
За подлабока студија на логаритмите неопходен е концептот на функција (математика)функција. Функција е правило според кое за даден број се добива друг. <ref>{{Cite book | last1=Devlin | first1=Keith | author1-link=Keith Devlin | title=Sets, functions, and logic: an introduction to abstract mathematics | publisher=Chapman & Hall/CRC | location=Boca Raton, Fla | edition=3rd | series=Chapman & Hall/CRC mathematics | isbn=1-58488-449-5 | year=2004 | url={{google books |plainurl=y |id=uQHF7bcm4k4C}}}, or see the references in [[function (mathematics)|function]]</ref> Пример за функција која го дава {{nowrap|''x''-ти}} степен од ''b'' од кој било реален број ''x'', каде основата ''b'' е фиксен број. Функцијата се запишува: <math>f(x) = b^x. \, </math>

===Логаритамска функција===
За да се поткрепи дефиницијата за логаритам, неопходно е да се покаже дека равенката
:<math>b^x = y \,</math>
има решение ''x'' и дека тоа решение е единствено, под услов ''y'' да е позитивен, а ''b'' е позитивен и различен од 1. За доказ на овој факт потребна е [[теорема за средна вредност|теоремата за средна вредност]] од елементарната [[математичка анализа]].<ref name=LangIII.3>{{Citation|last1=Lang|first1=Serge|author1-link=Serge Lang|title=Undergraduate analysis|publisher=[[Springer-Verlag]]|location=Berlin, New York|edition=2nd|series=[[Undergraduate Texts in Mathematics]]|isbn=978-0-387-94841-6|mr=1476913|year=1997}}, section III.3</ref> Според оваа теорема непрекината функција која дава две вредности ''m'' и ''n'' исто така дава која било вредност која лежи меѓу ''m'' и ''n''. Функција е ''непрекината'' ако нема "скокови", што значи дека нејзиниот графикон може да се исцрта без подигање на моливот.

Може да се покаже дека ова својство важи за функцијата {{math|1=''f''(''x'') = ''b''<sup>''x''</sup>}}. Бидејќи ''f'' може да има произволно големи и произволно мали позитивни вредности, кој било број {{math|''y'' > 0}} лежи меѓу {{math|''f''(''x''<sub>0</sub>)}} и {{math|''f''(''x''<sub>1</sub>)}} за соодветно {{math|''x''<sub>0</sub>}} и {{math|''x''<sub>1</sub>}}. Оттука, теоремата за средна вредност осигурува дека равенката {{math|1=''f''(''x'') = ''y''}} има решение. Освен тоа, постои само едно решение на оваа равенка, бидејќи функцијата ''f'' е [[монотона функција|монотоно растечка функција]] (за {{math|''b'' > 1}}), или монотоно опаѓачка (за {{math|0 < ''b'' < 1}}).<ref name=LangIV.2>{{Harvard citations|last1=Lang|year=1997 |nb=yes|loc=section IV.2}}</ref>

Единственото решение ''x'' логаритам од ''y'' со основа ''b'', {{math|log<sub>''b''</sub>''y''}}. Функцијата која на ''y'' му го доделува неговиот логаритам се нарекува ''логаритамска функција''  (или само ''логаритам'').

Главната карактеристика на функцијата {{math|log<sub>''b''</sub>''x''}} е формулата за нејзиниот производ
:<math>\log_b(xy) = \log_b x + \log_b y.</math>
поточно, логаритам со која било основа {{math|''b'' > 1}} е единствената [[растечка функција]] ''f'' од позитивните реални броеви кои го задоволуваат {{math|1=''f''(''b'') = 1}} и <ref>{{cite book| title=Foundations of Modern Analysis |volume=1 |last=Dieudonné |first=Jean |page=84 |year=1969 |publisher=Academic Press }} item (4.3.1)</ref>
:<math>f(xy)=f(x)+f(y).</math>

===Обратна функција===
[[Податотека:Logarithm inversefunctiontoexp.svg|десно|мини|Графиконот на логаритамската функција {{math|log<sub>''b''</sub>(''x'')}} (син) е добиени со рефлектирање на графиконот на функцијата {{math|''b''<sup>''x''</sup>}} (црвен) во однос на дијагоналната линија ({{math|1=''x'' = ''y''}}).|alt=The graphs of two functions.]]
Формулата за логаритам од степен на кој било број ''x'' е,
:<math>\log_b \left (b^x \right) = x \log_b b = x.</math>
Искажано со зборови, {{math|''x''-ти}} степен на ''b'' и потоа логаритам со основа {{math|base-''b''}} дава ''x''. Обратно, за даден позитивен број ''y'', формулата
:<math>b^{\log_b y} = y</math>
Кажува дека прво вадење логаритам, а степенување го дава истиот број ''y''. Според тоа, двете можни комбинации од логаритмирање и степенување го даваат оригиналниот број. Значи, логаритам со основа ''b'' е ''[[обратна функција]]'' на {{math|''f''(''x'') {{=}} ''b''<sup>''x''</sup>}}.<ref>{{Citation | last1=Stewart | first1=James | title=Single Variable Calculus: Early Transcendentals | publisher=Thomson Brooks/Cole |location=Belmont|isbn=978-0-495-01169-9 | year=2007}}, section 1.6</ref>

Обраните функции се тесно поврзани со оригиналните функции. Нивните  [[графикон на функција|графикони]] меѓусебно кореспондираат со промена на ''x'' и ''y'' координатите (или по огледално пресликување на дијагоналната линија ''x'' = ''y''), како што е прикажано десно: точката {{math|1=(''t'', ''u'' = ''b''<sup>''t''</sup>)}} на графиконот ''f'' одговара на точката {{math|1=(''u'', ''t'' = log<sub>''b''</sub>''u'')}} на графиконот на логаритамот и обратно. Како последица на тоа, log<sub>''b''</sub>(''x'') дивергираат во бесконечност (станува поголем од кој било даден број) ако ''x'' расте во бесконечност, под услов ''b'' да е поголем од еден. Во тој случај, {{math|log<sub>''b''</sub>(''x'')}}  е [[растечка функција]]. За {{math|''b'' < 1}}, {{math|log<sub>''b''</sub>(''x'')}} тежи кон минус бесконечност. Кога ''x'' се приближува до нула, {{math|log<sub>''b''</sub>''x''}} оди во минус бесконечност за {{math|''b'' > 1}} (плус бесконечност за {{math|''b'' < 1}}, соодветно).

===Извод и антиизвод===
[[Податотека:Logarithm derivative.svg|десно|мини|220|Графиконот на [[природен логаритам|природниот логаритам]] (зелен) и неговата тангента во {{math|''x'' {{=}} 1,5}} (црн)|alt=A graph of the logarithm function and a line touching it in one point.]]
Аналитичките својства на функциите преминуваат на нивните обратни функции.<ref name=LangIII.3 /> Така, бидејќи {{math|1=''f''(''x'') = ''b''<sup>''x''</sup>}} е непрекината и [[диференцијабилна функција]], таква е и {{math|log<sub>''b''</sub>''y''}}. Приближно, непрекината функција е диференцијабилна ако нејзиниот графикон нема остри „ќошови“. Покрај тоа, како што  [[извод]]от од {{math|''f''(''x'')}} е {{math|ln(''b'')''b''<sup>''x''</sup>}} согласно својствата на  [[експоненцијална услуга|експоненцијалната услуга]], според правилото за [[извод од сложени функции]] изводот од {{math|log<sub>''b''</sub>''x''}} е даден си<ref name="LangIV.2"/><ref>{{cite web |work=Wolfram Alpha |title=Calculation of ''d/dx(Log(b,x))'' |publisher=[[Wolfram Research]] |accessdate=|url=http://www.wolframalpha.com/input/?i=d/dx(Log(b,x)) }}</ref>
: <math>\frac{d}{dx} \log_b x = \frac{1}{x\ln b}. </math>
Значи, [[наклон (математика)|наклонот]] на [[тангента]]та која го допира логаритамот со {{math|основа-''b''}} во точката {{math|(''x'', log<sub>''b''</sub>(''x''))}} е еднаков на {{math|1/(''x'' ln(''b''))}}.

Изводот од ln ''x'' е 1/''x''; ова имплицира дека ln ''x'' единствениот [[антиизвод]] од {{math|1/''x''}} што има вредност 0 за {{math|1=''x'' =1}}. Ова е многу едноставна формула што навело природниот логаритам да се нарече „природен“; истото е исто така една од главните причини за битноста на константата [[E (математичка константа)|''e'']].

Изводот со генерализиран функционален аргумент {{math|''f''(''x'')}} е
:<math>\frac{d}{dx} \ln f(x) = \frac{f'(x)}{f(x)}.</math>
Количникот на десната страна се нарекува [[логаритамски извод]] од ''f''. Пресметувањето {{math|''f<nowiki>'</nowiki>''(''x'')}} со помош на извод од {{math|ln(''f''(''x''))}} е познато како [[логаритамско диференцирање]].<ref>{{Citation | last1=Kline | first1=Morris | author1-link=Morris Kline | title=Calculus: an intuitive and physical approach | publisher=[[Dover Publications]] | location=New York | series=Dover books on mathematics | isbn=978-0-486-40453-0 | year=1998}}, p.&nbsp;386</ref> Антиизводот од [[природен логаритам]] {{math|ln(''x'')}} е:<ref>{{cite web |work=Wolfram Alpha |title=Calculation of ''Integrate(ln(x))'' |publisher=Wolfram Research |accessdate=15 March 2011 |url=http://www.wolframalpha.com/input/?i=Integrate(ln(x)) }}</ref>
: <math>\int \ln(x) \,dx = x \ln(x) - x + C.</math>
[[Список на интеграли на логаритамски функции|Соодветните формули]], како антиизводи од логаритми со други основи може да се изведат од оваа равенка користејќи промена на основата.<ref>{{Harvard citations|editor1-last=Abramowitz|editor2-last=Stegun|year=1972 |nb=yes|loc=p. 69}}</ref>

===Претставување на природниот логаритам со интеграл ===
[[Податотека:Natural logarithm integral.svg|десно|мини| [[Природен логаритам]] од ''t'' е осенчаната површина под графиконот на функцијата {{math|1=''f''(''x'') = 1/''x''}} (реципрочна на ''x'').|alt=A hyperbola with part of the area underneath shaded in grey.]]
[[Природен логаритам]] од ''t'' е еднаков на [[интеграл]] од 1/''x''&nbsp;''dx'' од 1 до ''t'':
:<cite id=integral_naturallog><math>\ln (t) = \int_1^t \frac{1}{x} \, dx.</math></cite>
Со други зборови, {{math|ln(''t'')}} е еднаков на површината меѓу оската ''x'' и графиконот на функцијата {{math|1/''x''}}, за {{math|1=''x'' = 1}} до {{math|1=''x'' = ''t''}} (сликата десно). Ова е последица на [[основна теорема на анализата|основната теорема на анализата]] и фактот дека извод од {{math|ln(''x'')}} е {{math|1/''x''}}. Десната страна на оваа равенка може да служи како дефиниција на [[природен логаритам]]. Формулите за производ и степен на логаритам може да се изведат од дефиницијата.<ref>{{Citation|last1=Courant|first1=Richard|title=Differential and integral calculus. Vol. I|publisher=[[John Wiley & Sons]]|location=New York|series=Wiley Classics Library|isbn=978-0-471-60842-4|mr=1009558|year=1988}}, section III.6</ref> На пример, формулата за производот {{math|1=ln(''tu'') = ln(''t'') + ln(''u'')}} е изведена како:

:<math> \ln(tu) = \int_1^{tu} \frac{1}{x} \, dx \ \stackrel {(1)} = \int_1^{t} \frac{1}{x} \, dx + \int_t^{tu} \frac{1}{x} \, dx \ \stackrel {(2)} = \ln(t) + \int_1^u \frac{1}{w} \, dw = \ln(t) + \ln(u).</math>

Равенството (1) го дели интегралот на два дела, додека равенството (2) е промена на променливата ({{math|1=''w'' = ''x''/''t''}}). На долната илустрација, поделбата одговара на површините во жолта и сина боја. Менувајќи ја левата сина страна, вертикално за фактор ''t'' и кратејќи ја со истиот фактор хоризонтално не ја менува неговата големина.  Поместувајќи ја соодветно, површината повторно одговара на графиконот на функцијата {{math|1=''f''(''x'') = 1/''x''}}. Значи, сината површина на левата страна, која е интеграл од {{math|''f''(''x'')}} од ''t'' до ''tu'' е иста како интегралот од 1 до ''u''. Ова го поткрепува равенството (2) со погеометриски доказ.

[[Податотека:Natural logarithm product formula proven geometrically.svg|мини|центар|500px|Визуелен доказ за формулата за производ од природен логаритам |alt=The hyperbola depicted twice. The area underneath is split into different parts.]]

Формулата за степен {{math|1=ln(''t''<sup>''r''</sup>) = ''r'' ln(''t'')}} може да се изведе на сличен начин:

:<math>
\ln(t^r) = \int_1^{t^r} \frac{1}{x}dx = \int_1^t \frac{1}{w^r} \left(rw^{r - 1} \, dw\right) = r \int_1^t \frac{1}{w} \, dw = r \ln(t).
</math>
Второто равенство користи смена на променливите ([[интегрирање со смена на променливата]]), {{math|1=''w'' = ''x''<sup>1/''r''</sup>}}.

Збирот од реципрочните вредности од природните броеви,
:<math>1 + \frac 1 2 + \frac 1 3 + \cdots + \frac 1 n = \sum_{k=1}^n \frac{1}{k},</math>
се нарекува [[хармониски ред (математика)|хармониски ред]]. Тој е тесно поврзан со природниот логаритам: кога ''n'' тежнее кон [[бесконечност]], разликата,
:<math>\sum_{k=1}^n \frac{1}{k} - \ln(n),</math>
[[гранична вредност на низа|конвергира]] (т.е., доаѓа произволно блиску) кон број познат како [[Ојлер–Маскерониева константа]]. Овој врска помага во анализата на перформансите на алгоритми како што е [[квиксорт]].<ref>{{Citation|last1=Havil|first1=Julian|title=Gamma: Exploring Euler's Constant|publisher=[[Princeton University Press]]|isbn=978-0-691-09983-5|year=2003}}, sections 11.5 and 13.8</ref>

Постојат и некои други претставувања на логаритмот во форма на интеграл кои се корисни во некои ситуации:

:<math> \ln(x) = -\lim_{\epsilon \to 0} \int_\epsilon^\infty \frac{dt}{t}\left( e^{-xt} - e^{-t} \right)</math>
:<math> \ln(x) = \int_0^\infty\,\frac{dt}{t}\,\left[\cos(t)-\cos(xt)\right]</math>

Првиот идентитет може да се верифицира со покажување дека тој има иста вредност во {{math|1=''x'' = 1}}, и ист извод.
Вториот идентитет може да се докаже запишувајќи
:<math> \frac1t =\int_0^\infty\,dq\,e^{-qt} </math>
и вметнувајќи [[Лапласова трансформација]] на {{math|1=cos(''xt'')}} (и {{math|1=cos(''t'')}}).

===Трансценденција на логаритмот ===
[[Реален број|Реалните броеви]] кои не се [[алгебарски број|алгебарски]] се нарекуваат [[трансцедентен број|трансцедентни]];<ref>{{citation|title=Selected papers on number theory and algebraic geometry|volume=172|first1=Katsumi|last1=Nomizu|authorlink=Katsumi Nomizu|location=Providence, RI|publisher=AMS Bookstore|year=1996|isbn=978-0-8218-0445-2|page=21|url={{google books |plainurl=y |id=uDDxdu0lrWAC|page=21}}}}</ref> на пример, [[Pi|{{pi}}]] и ''[[е (математичка константа)|е]]'' се такви броеви, но <math>\sqrt{2-\sqrt 3}</math> не е. Логаритмот е пример за [[трансцедентна функција]]. [[Гелфонд–Шнајдеровата теорема]] тврди дека вообичаено логаритмите земаат трнсцедентни, т.е., „тешки“ вредности.<ref>{{Citation|last1=Baker|first1=Alan|author1-link=Alan Baker (mathematician)|title=Transcendental number theory|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-20461-3|year=1975}}, p.&nbsp;10</ref>

==Пресметување==
[[Податотека:Logarithm keys.jpg|мини|Логаритамските копчиња (''log'' за основа 10 и ''ln'' за основа ''e'') на типичен научно сметало]]
Во некои случаи логаритмите лесно се пресметуваат, на пример {{math|1=log<sub>10</sub>(1000) = 3}}. Во општ случај, логаритмите може да се пресметаат користејќи [[степенен ред|степенени редови]] или  [[аритметичко-геометриска средина]], или со вадење податоци од претходно пресметанa [[логаритамска таблица]] која обезбедува фиксна точност.<ref>{{Citation | last1=Muller | first1=Jean-Michel | title=Elementary functions | publisher=Birkhäuser Boston | location=Boston, MA | edition=2nd | isbn=978-0-8176-4372-0 | year=2006}}, sections 4.2.2 (p. 72) and 5.5.2 (p. 95)</ref><ref>{{Citation |last1=Hart |last2=Cheney |last3=Lawson |year=1968|publisher=John Wiley|location=New York|title=Computer Approximations|series=SIAM Series in Applied Mathematics|display-authors=etal}}, section 6.3, p.&nbsp;105–111</ref>
[[Њутнов метод|Њутновиот метод]], итеративен метод за приближно решавање на равенки, може исто така да се користи за пресметување логаритам, бидејќи неговата обратна функција, експоненцијалната функција, може ефикасно да се пресмета.<ref>{{Citation|last1=Zhang |first1=M. |last2=Delgado-Frias |first2=J.G. |last3=Vassiliadis |first3=S. |title=Table driven Newton scheme for high precision logarithm generation |url=http://ieeexplore.ieee.org/xpl/articleDetails.jsp?arnumber=326783 |doi=10.1049/ip-cdt:19941268 |journal=IEE Proceedings Computers & Digital Techniques |issn=1350-2387 |volume=141 |year=1994 |issue=5 |pages=281–292 |deadurl=unfit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150529214127/http://ieeexplore.ieee.org/xpl/articleDetails.jsp?arnumber=326783 |archivedate=29 May 2015 }}, section 1 for an overview</ref> Користејќи таблици, за пресметување на логаритми може да се користат методи слични на методата CORDIC, доколку на располагање се само собирањето и поместувањето (шифт) на битови.<ref>{{Citation |url= |first=J. E.|last=Meggitt|title=Pseudo Division and Pseudo Multiplication Processes|journal=IBM Journal|date=April 1962|doi=10.1147/rd.62.0210}}</ref><ref>{{Citation |last=Kahan |first=W. |authorlink= William Kahan |title=Pseudo-Division Algorithms for Floating-Point Logarithms and Exponentials |date= May 20, 2001 |publisher= |journal= |doi= }}</ref> Освен тоа, двоичниот логаритамски алгоритам го пресметува {{math|lb(''x'')}} [[рекурзија|рекурзивно]] заснован на повторени коренувања на ''x'', искористувајќи ја предноста на релацијата
:<math>\log_2(x^2) = 2 \log_2 (x). \,</math>

===Степенени редови===
;Тејлоров ред

[[Податотека:Taylor approximation of natural logarithm.gif|десно|мини|Тејлоровиот ред of&nbsp;{{math|ln(''z'')}} центриран во&nbsp;{{math|''z'' {{=}} 1}}. Анимацијата ги покажува првите &nbsp;10 апроксимации со 99-тата и 100-тата. Апроксимациите не конвергираат после растојанието од 1 од центарот.|alt=An animation showing increasingly good approximations of the logarithm graph.]]
За кој било реален број {{mvar|z}} кој задоволува {{math|0 < ''z'' < 2}}, важи следната формула:{{refn|The same series holds for the principal value of the complex logarithm for complex numbers {{mvar|z}} satisfying {{math|{{!}}''z'' − 1{{!}} < 1}}.|group=nb}}<ref name=AbramowitzStegunp.68>{{Harvard citations|editor1-last=Abramowitz|editor2-last=Stegun|year=1972 |nb=yes|loc=p. 68}}</ref>
:<math>
\ln (z)  = \frac{(z-1)^1}{1} - \frac{(z-1)^2}{2} + \frac{(z-1)^3}{3} - \frac{(z-1)^4}{4} + \cdots
</math>
Ова е скратеница за исказот дека {{math|ln(''z'')}} може да биде апроксимиран до сè поточна вредност со следните изрази:
:<math>
\begin{array}{lllll}
(z-1) & & \\
(z-1) & - &  \frac{(z-1)^2}{2} & \\
(z-1) & - &  \frac{(z-1)^2}{2} & + & \frac{(z-1)^3}{3} \\
\vdots &
\end{array}
</math>
На пример, со {{math|''z'' {{=}} 1,5}} третата апроксимација дава 0,4167, што е околу 0,011 повеќе од {{math|ln(1,5) {{=}} 0,405465}}. Овој [[ред (математика)|ред]] го апроксимира {{math|ln(''z'')}} со произволна точност, под услов бројот на собироци да е доволно голем. Во елементарната математичка анализа, {{math|ln(''z'')}} е [[гранична вредност]] на редот. Тоа е [[Тејлоров ред]] од [[природен логаритам]] во {{math|1=''z'' = 1}}. Тејлоровиот ред од {{math|ln(''z'')}} обезбедува особено корисна апроксимација за {{math|ln(1+''z'')}} кога {{mvar|z}} е мал, {{math|{{!}}''z''{{!}} < 1}}, бидејќи тогаш
:<math>
\ln (1+z) = z - \frac{z^2}{2}  +\frac{z^3}{3}\cdots \approx z.
</math>
На пример, со {{math|1=''z'' = 0,1}} првата апроксимација дава {{math|ln(1,1) ≈ 0,1}}, што е за 5% помала од коректната вредност 0,0953.

;Поефикасен ред
Друг ред се базира на функцијата на [[површина на хиперболична тангента]]:
:<math>
\ln (z) = 2\cdot\operatorname{artanh}\,\frac{z-1}{z+1} = 2 \left ( \frac{z-1}{z+1} + \frac{1}{3}{\left(\frac{z-1}{z+1}\right)}^3 + \frac{1}{5}{\left(\frac{z-1}{z+1}\right)}^5 + \cdots \right ),
</math>
за кој било реален број {{math|''z'' > 0}}.{{refn|The same series holds for the principal value of the complex logarithm for complex numbers {{mvar|z}} with positive real part.|group=nb}}<ref name=AbramowitzStegunp.68 /> Користејќи го сигма обележувањето, истото може да се напише како
:<math>\ln (z) = 2\sum_{n=0}^\infty\frac{1}{2n+1}\left(\frac{z-1}{z+1}\right)^{2n+1}.</math>
Овој ред може да се изведе од горниот Тејлоров ред. Истиот конвергира побрзо отколку Тејлоровиот ред особено ако {{mvar|z}} е блиско до 1. На пример, за {{math|1=''z'' = 1,5}}, првите три члена од вториот ред апроксимира {{math|ln(1,5)}} со грешка од околу {{val|3|e=-6}}. Брзата конвергенција на {{mvar|z}} блиско до 1 може да се искористи како предност на следниов начин: за дадена апроксимација со мала точност {{math|''y'' ≈ ln(''z'')}} и ставајќи
:<math>A = \frac z{\exp(y)}, \,</math>
логаритмот од {{mvar|z}} е:
:<math>\ln (z)=y+\ln (A). \,</math>
Колку што е иницијалната апроксимација {{mvar|y}} е подобра, толку {{mvar|A}} е поблиска до 1, па неговиот логаритам може да се пресмета ефикасно. {{mvar|A}} може да се пресмета со користење на [[експоненцијална функција|експоненцијален ред]], кој конвергира брзо под услов {{mvar|y}} да не е многу голем. Пресметувањето на логаритам од поголем {{mvar|z}} може да биде сведен на помали вредности за {{mvar|z}} запишувајќи {{math|''z'' {{=}} ''a'' • 10<sup>''b''</sup>}}, така што {{math|ln(''z'') {{=}} ln(''a'') + ''b'' • ln(10)}}.

За пресметување на логаритми од цели броеви може да се искористи тесно поврзан метод. Од горниот ред, следува дека:
:<math>\ln (n+1) = \ln(n) + 2\sum_{k=0}^\infty\frac{1}{2k+1}\left(\frac{1}{2 n+1}\right)^{2k+1}.</math>
Ако е познат логаритмот на голем цел број {{mvar|n}}, тогаш редот станува брзо конвергентен ред за {{math|log(''n''+1)}}.

===Апроксимација со аритметичко-геометриска средина ===
[[Аритметичко-геометриска средина|Аритметичко-геометриската средина]] дава апроксимации со голема точност за [[природен логаритам]]. Во 1982 година Сасаки и Канада покажале дека истиот бил особено брз за точност меѓу 400 и 1000 децимални места, додека методите со Тејлоров ред биле типично побрзи кога била потребна помала точност. Во нивната работа {{math|ln(''x'')}} е апроксимиран со точност {{math|2<sup>−''p''</sup>}} (или ''p'' битови на точност) со следната формула (благодарение на [[Карл Фридрих Гаус]]):<ref>{{Citation |first1=T. |last1=Sasaki |first2=Y. |last2=Kanada |title=Practically fast multiple-precision evaluation of log(x) |journal=Journal of Information Processing |volume=5|issue=4 |pages=247–250 |year=1982 | url=http://ci.nii.ac.jp/naid/110002673332 | accessdate=}}</ref><ref>{{Citation |first1=Timm |last1=Ahrendt|title=Fast computations of the exponential function|publisher=Springer|location=Berlin, New York|series=Lecture notes in computer science|doi=10.1007/3-540-49116-3_28|volume=1564|year=1999|pages=302–312}}</ref>

:<math>\ln (x) \approx \frac{\pi}{2  M(1,2^{2-m}/x)} - m \ln (2).</math>

Тука {{math|M(''x'',''y'')}} ја означува [[аритметичко-геометриска средина|аритметичко-геометриската средина]] од ''x'' и ''y''. Истата се добива со повторени пресметувања на средната вредност {{math|(x+y)/2}} ([[аритметичка средина]]) и <math>\sqrt{xy}</math> ([[геометриска средина]]) од ''x'' и ''y'' тогаш нека овие два броја станат следните ''x'' и ''y''. Двата броја брзо конвергираат кон заедничка гранична вредност чија вредност е {{math|M(''x'',''y'')}}. ''m'' се избира така што

:<math>x \,2^m > 2^{p/2}.\, </math>

за да се осигура бараната точност. Поголем ''m'' прави пресметката на {{math|M(''x'',''y'')}} да има повеќе чекори (иницијалните x и y се подалеку, па се потребни повеќе чекори за конвергирање) но дава поголема точност. Константите {{math|pi}} и {{math|ln(2)}} може да се пресметаат со брзоконвергирарчки ред.

===Фајнманов алгоритам===
Додека работел на [[проект Менхетен|проектот Менхетен]] во Националната лабораторија Лос Аламос, [[Ричард Фајнман]] развил алгоритам сличен на алгоритмот за делење кој подоцна бил искористен во Конекшен машин (Connection Machine). Алгоритмот го користи фактот што секој реален број <math> 1 < x < 2 </math> е еднозначно претставен како производ од посебни множители во форма <math> 1 + 2^{-k} </math>. Алгоритмот секвенцијално го гради тој производ <math>P</math>: ако <math>P \cdot (1 + 2^{-k}) < x</math>, потоа го менува <math>P</math> во <math> P \cdot (1 + 2^{-k}) </math>. Потоа го зголемува <math>k</math> за еден. Алгоритмот запира кога <math>k</math> е доволно голем за да ја даде бараната точност. Бидејќи <math>\log(x)</math> е збир од членови во форма <math>\log(1 + 2^{-k})</math> што одговараат на оние <math>k</math> за кои множителот <math>1 + 2^{-k}</math> бил вклучен во производот <math>P</math>, <math>\log(x)</math> може да биде пресметан со едноставно собирање користејќи ја таблицата на <math>\log(1 + 2^{-k})</math> за сите <math>k</math>. За логаритамската таблица може да се користи која било основа.<ref>{{cite journal |first=Danny |last=Hillis |authorlink=Danny Hillis |title=Richard Feynman and The Connection Machine |journal=Physics Today |volume= |issue= |pages= |date=January 15, 1989 |doi=}}</ref>

==Примена==
[[Податотека:NautilusCutawayLogarithmicSpiral.jpg|мини|Наутилус прикажува логаритамска спирала|alt=A photograph of a nautilus' shell.]]
Логаритмите имаат многу примени во и вон математиката. Некои од овие појави се однесуваат на поимот инваријанса на скалата. На пример, секој простор од школката [[наутилус]] е приближна копија од следниот, во размер со константен фактор. Ова води до [[логаритамска спирала]].<ref>{{Harvard citations
 |last1=Maor
 |year=2009
 |nb=yes
 |loc=p. 135
 }}</ref> [[Бенфордов закон|Бенфордовиот закон]] за распределба на водечките цифри исто така може да се објасни со инваријанса на скалата.<ref>{{Citation | last1=Frey | first1=Bruce | title=Statistics hacks | publisher=[[O'Reilly Media|O'Reilly]]|location=Sebastopol, CA| series=Hacks Series |url={{google books |plainurl=y |id=HOPyiNb9UqwC|page=275}}| isbn=978-0-596-10164-0 | year=2006}}, chapter 6, section 64</ref> Логаритмите исто така се поврзани со [[самосличност]]а. На пример, логаритмите се појавуваат при анализа на алгоритми кои решаваат проблем со негово делење на два помали проблеми и поправајќи ги нивните решенија.<ref>{{Citation | last1=Ricciardi | first1=Luigi M. | title=Lectures in applied mathematics and informatics | url={{google books |plainurl=y |id=Cw4NAQAAIAAJ}} | publisher=Manchester University Press | location=Manchester | isbn=978-0-7190-2671-3 | year=1990}}, p.&nbsp;21, section 1.3.2</ref> Димензиите на самослични геометриски облици, односно облици чии делови личат на целокупната слика се исто така базирани на логаритми.
[[Логаритамска скала|Логаритамските скали]] се корисни за квантифицирање на релативните промени на вредноста за разлика од нејзината апсолутна разлика. Покрај тоа, бидејќи логаритамската функција {{math|log(''x'')}} расте многу бавно за големи ''x'', логаритамските скали се користат за компресија на научни податоци во големи размери (голем однос меѓу малите и големите податоци). Логаритмите исто така постојат во бројни научни формули како во [[формула на Циолковски|формулата на Циолковски]], [[Фенскеова равенка|Фенскеовата равенка]], [[Нернстова равенка|Нернстовата равенка]].

===Логаритамска скала===
{{Главна|Логаритамска скала}}
[[Податотека:Germany Hyperinflation.svg|Логаритамски графикон кој ја прикажува вредноста на една [[златна германска марка]] во [[хартиени марки]] за време на [[инфлација во Вајмарската Република|германската хиперинфлација во 1920-тите години]]|десно|мини|alt=A graph of the value of one mark over time. The line showing its value is increasing very quickly, even with logarithmic scale.]]
Научните количини често се изразуваат како логаритми од други количини користејќи ''логаритамска скала''. На пример, [[децибел]]от е [[единица мерка]] поврзана со количини на  [[логаритамска скала]]. Се заснова на десетичниот логаритам од [[сооднос]]ите - 10 пати десетичен логаритам од сооднос на [[моќ (физика)|моќности]]  или 20 пати десетичен логаритам од сооднос на [[напон]]и. Се користи за да се квантифицира загубата на напонски нивоа при пренос на електрични сигнали,<ref>{{Citation|last1=Bakshi|first1=U. A.|title=Telecommunication Engineering |publisher=Technical Publications|location=Pune|isbn=978-81-8431-725-1|year=2009|url={{google books |plainurl=y |id=EV4AF0XJO9wC|page=A5}}}}, section 5.2</ref> да се опишат нивоата на моќност на звуците во [[акустика]]та,<ref>{{Citation|last1=Maling|first1=George C.|editor1-last=Rossing|editor1-first=Thomas D.|title=Springer handbook of acoustics|publisher=[[Springer-Verlag]]|location=Berlin, New York|isbn=978-0-387-30446-5|year=2007|chapter=Noise}}, section 23.0.2</ref> и  [[апсорпција]]та на светлината во полињата на [[спектрометар|спектрометријата]] и [[оптика]]та. [[Однос сигнал/шум|Односот сигнал/шум]] кој ја опишува количината на несакан [[шум (електроника)|шум]] во однос на [[сигнал]]от исто така се мери во децибели.<ref>{{Citation | last1=Tashev | first1=Ivan Jelev | title=Sound Capture and Processing: Practical Approaches | publisher=[[John Wiley & Sons]] | location=New York | isbn=978-0-470-31983-3 | year=2009|url={{google books |plainurl=y |id=plll9smnbOIC|page=48}}|page=98}}</ref> На слична тема, [[вршен однос сигнал/шум|вршниот однос сигнал/шум]] вообичаено се користи за да се оцени квалитетот на звукот и методите на [[компресија на слика]] користејќи логаритам.<ref>{{Citation | last1=Chui | first1=C.K. | title=Wavelets: a mathematical tool for signal processing | publisher=[[Society for Industrial and Applied Mathematics]] | location=Philadelphia | series=SIAM monographs on mathematical modeling and computation | isbn=978-0-89871-384-8 | year=1997|url={{google books |plainurl=y |id=N06Gu433PawC|page=180}}|page=180}}</ref>

Силата на земјотресот се мери со земање десетичен логаритам од емитираната енергија. Ова се користи во [[скала на моментна магнитуда|скалата на моментна магнитуда]] или во [[Рихтерова скала|Рихтеровата скала]]. На пример, земјотрес со магнитуда 5,0 ослободува 32 пати {{math|(10<sup>1,5</sup>)}}, а со магнитуда 6,0 ослободува 1000 пати {{math|(10<sup>3</sup>)}} од енергијата на земјотрес со магнитуда 4,0.<ref>{{Citation|last1=Crauder|first1=Bruce|last2=Evans|first2=Benny|last3=Noell|first3=Alan|title=Functions and Change: A Modeling Approach to College Algebra|publisher=Cengage Learning|location=Boston|edition=4th|isbn=978-0-547-15669-9|year=2008}}, section 4.4.</ref> Друга логаритамска скала е [[привидна ѕвездена величина|привидната ѕвездена величина]]. Истата ја мери сјајноста на ѕвездите логаритамски.<ref>{{Citation|last1=Bradt|first1=Hale|title=Astronomy methods: a physical approach to astronomical observations|publisher=[[Cambridge University Press]]|series=Cambridge Planetary Science|isbn=978-0-521-53551-9|year=2004}}, section 8.3, p.&nbsp;231</ref> Уште еден пример е [[pH]] во [[хемија]]та; pH е минус од десетичниот логаритам од [[активност (хемија)|активност]] од јони од [[хидрониум]] (облик на [[водород]]ни [[јон]]и {{chem|H|+|}} во вода).<ref>{{Citation|author=[[IUPAC]]|title=Compendium of Chemical Terminology ("Gold Book")|edition=2nd|editor=A. D. McNaught, A. Wilkinson|publisher=Blackwell Scientific Publications|location=Oxford|year=1997|url=http://goldbook.iupac.org/P04524.html|isbn=978-0-9678550-9-7|doi=10.1351/goldbook}}</ref> Активноста на хидрониумските јони во неутрална вода е 10<sup>−7</sup>&nbsp;[[моларна концентрација|mol•L<sup>−1</sup>]], па оттука pH е 7. Киселината има типичен pH од околу 3. Разликата од 4 соодветствува со односот 10<sup>4</sup> од активноста, што значи, активноста на хидрониумски јон на киселина е околу {{math|10<sup>−3</sup> mol•L<sup>−1</sup>}}.

Полулогаритамските графикони го користат концептот на логаритамска скала за визуелизација: една оска, вообичаено вертикалната е градирана логаритамски. На пример, графиконот десно го компресира стрмиот пораст од 1 милион на 1 трилиони со истата стапка (на вертикалната оска) како порастот од 1 до 1 милион. На таквите графикони, експоненцијалните функции во облик {{math|1=''f''(''x'') = ''a'' • ''b''<sup>''x''</sup>}} се јавуваат како прави линии со [[наклон (математика)|наклон]] еднаков на логаритам од ''b''.
Логаритамско-логаритамски графикони со двете оски градирани логаритамски, при што функциите во облик {{math|1=''f''(''x'') = ''a'' • ''x''<sup>''k''</sup>}} се изразени како прави линии чиј наклон е еднаков на експонентот ''k''. Ова се применува за визуелизација и анализи на [[степенен закон|степенени закони]].<ref>{{Citation|last1=Bird|first1=J. O.|title=Newnes engineering mathematics pocket book  |publisher=Newnes|location=Oxford|edition=3rd|isbn=978-0-7506-4992-6|year=2001}}, section 34</ref>

===Психологија===
Логаритмите се јавуваат во неколку закони кои ја опишуваат [[човечка перцепција|човечката перцепција]]:<ref>{{Citation | last1=Goldstein | first1=E. Bruce | title=Encyclopedia of Perception | url={{google books |plainurl=y |id=Y4TOEN4f5ZMC}} | publisher=Sage | location=Thousand Oaks, CA | series=Encyclopedia of Perception | isbn=978-1-4129-4081-8 | year=2009}}, p.&nbsp;355–356</ref><ref>{{Citation | last1=Matthews | first1=Gerald | title=Human performance: cognition, stress, and individual differences | url={{google books |plainurl=y |id=0XrpulSM1HUC}} | publisher=Psychology Press | location=Hove | series=Human Performance: Cognition, Stress, and Individual Differences | isbn=978-0-415-04406-6 | year=2000}}, p.&nbsp;48</ref>
[[Хиковиот закон]] предлага логаритамски однос меѓу времето кое е потребно да индивидуи изберат алтернатива и бројот на алтернативи што го имаат.<ref>{{Citation|last1=Welford|first1=A. T.|title=Fundamentals of skill|publisher=Methuen|location=London|isbn=978-0-416-03000-6 |oclc=219156|year=1968}}, p.&nbsp;61</ref> [[Фитовиот закон]] предвидува дека потребното време за брзо преместување во целната област е логаритамска функција од растојанието до целта и големината на целта.<ref>{{Citation|author=Paul M. Fitts|date=June 1954|title=The information capacity of the human motor system in controlling the amplitude of movement|journal=Journal of Experimental Psychology|volume=47|issue=6|pages=381–391 | pmid=13174710 | doi =10.1037/h0055392 }}, reprinted in {{Citation|journal=Journal of Experimental Psychology: General|volume=121|issue=3|pages=262–269|year=1992 | pmid=1402698 | url=http://sing.stanford.edu/cs303-sp10/papers/1954-Fitts.pdf | format=PDF | accessdate= |title=The information capacity of the human motor system in controlling the amplitude of movement|author=Paul M. Fitts|doi=10.1037/0096-3445.121.3.262}}</ref> Во [[психофизика]]та, [[Вебер-Фехнеров закон|Вебер-Фехнеровиот закон]] предлага логаритамски однос меѓу [[дразба (психологија)|дразбата]] и [[осет (психологија)|осетот]] како што е актуелната спроти перципираната тежина што ја носи едно лице.<ref>{{Citation | last1=Banerjee | first1=J. C. | title=Encyclopaedic dictionary of psychological terms | publisher=M.D. Publications | location=New Delhi | isbn=978-81-85880-28-0  | oclc=33860167 | year=1994|url={{google books |plainurl=y |id=Pwl5U2q5hfcC|page=306}} |page=304}}</ref> (Овој „закон“ сепак е понепрецизен од поновите модели како што е [[Стивенсов степенен закон|Стивенсовиот степенен закон]].<ref>{{Citation|last1=Nadel|first1=Lynn|author1-link=Lynn Nadel|title=Encyclopedia of cognitive science|publisher=[[John Wiley & Sons]]|location=New York|isbn=978-0-470-01619-0|year=2005}}, lemmas ''Psychophysics'' and ''Perception: Overview''</ref>)

Психолошките студии покажале дека лицата со мало математичко образование тежнеат да ги проценуваат количините логаритамски, односно тие ги позиционираат броевите на необележана линија според нивните логаритми, така што 10 е поставен еднакво блиску до 1000 како што е 100 до 1000. Зголеменото образование го поместува ова кон линеарна процена (позиционирање на 1000 10 пати подалеку) во некои околности, додека логаритмите се користат кога броевите кои треба да се претстават е тешко да се постават линеарно.<ref>{{Citation | doi=10.1111/1467-9280.02438 | last1=Siegler|first1=Robert S.|last2=Opfer|first2=John E.|title=The Development of Numerical Estimation. Evidence for Multiple Representations of Numerical Quantity|volume=14|issue=3|pages=237–43|year=2003|journal=Psychological Science
|url=http://www.psy.cmu.edu/~siegler/sieglerbooth-cd04.pdf | pmid=12741747}}</ref><ref>{{Citation|last1=Dehaene| first1=Stanislas|last2=Izard|first2=Véronique |last3=Spelke| first3=Elizabeth|last4=Pica| first4=Pierre| title=Log or Linear? Distinct Intuitions of the Number Scale in Western and Amazonian Indigene Cultures|volume=320|issue=5880|pages=1217–1220|doi=10.1126/science.1156540|pmc=2610411|pmid=18511690| year=2008|journal=Science|postscript=<!--None-->}}</ref>

===Теорија на веројатност и статистика ===
[[Податотека:PDF-log normal distributions.svg|мини|десно|alt=Three asymmetric PDF curves|Три [[функција за густина на веројатност|функции за густина на веројатност]] на случајни променливи со нормални логаритамски распределби.  Локацискиот параметар {{math|μ}}, кој е нула за сите три прикажани функции за густина на веројатност, е средна вредност од логаритмот од случајната променлива, не средна вредност од самата променлива.]]
[[Податотека:Benfords law illustrated by world's countries population.png|Распределба на првите цифри (во %, црвени столпчиња) на [[список на држави по население|населението на 237 држави во светот]]. Црните точки ја означуваат предикцијата на распределба според Бенфордовиот закон.|мини|десно|alt=A bar chart and a superimposed second chart. The two differ slightly, but both decrease in a similar fashion.]]

Логаритмите се јавуваат во [[теорија на веројатноста|теоријата на веројатноста]]: [[закон на големите броеви|законот на големите броеви]] диктира дека, за [[фер паричка]], како што бројот на фрлања на паричката се зголемува кон бесконечност, посматраниот однос на аверси [[биномна распределба|се приближува кон половина]]. Флуктуациите на овој однос околу една половина се опишани со [[закон за итеративен логаритам|законот за итеративен логаритам]].<ref>{{Citation | last1=Breiman | first1=Leo | title=Probability | publisher=[[Society for Industrial and Applied Mathematics]] | location=Philadelphia | series=Classics in applied mathematics | isbn=978-0-89871-296-4 | year=1992}}, section 12.9</ref>

Логаритмите исто така се јавуваат и во [[lнормална логаритамска дистрибуција|нормални логаритамски дистрибуции]]. Кога логаритам од [[случајна променлива]] има [[нормална распределба]], се вели дека променливата има нормална логаритамска распределба.<ref>{{Citation|last1=Aitchison|first1=J.|last2=Brown|first2=J. A. C.|title=The lognormal distribution|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-0-521-04011-2 |oclc=301100935|year=1969}}</ref> Нормалните логаритамски распределби се среќаваат во многу полиња, секаде каде променливата е формирана од производ од бројни независни позитивни случајни променливи, на пример во изучувањето на турбуленција.<ref>
{{Citation
 | title = An introduction to turbulent flow
 | author = Jean Mathieu and Julian Scott
 | publisher = Cambridge University Press
 | year = 2000
 | isbn = 978-0-521-77538-0
 | page = 50
 | url = {{google books |plainurl=y |id=nVA53NEAx64C|page=50}}
 }}</ref>

Логаритмите се користат за процена на [[максимална возможност]] на параметарски [[статистички модел]]и. За ваков модел, [[функција на возможност|функцијата на возможност]] зависи од најмалку еден [[параметарски модел|параметар]] што треба да се процени.  Максимумот на функцијата на возможност се јавува при иста параметарска вредност како и максимумот на логаритмот од возможноста ("''log&nbsp;возможност''"), бидејќи логаритмот е растечка функција. Логаритамската возможност е полесно да се максимизира, особено за мултиплицирани возможности за независни случајни променливи.<ref>{{Citation|last1=Rose|first1=Colin|last2=Smith|first2=Murray D.|title=Mathematical statistics with Mathematica|publisher=[[Springer-Verlag]]|location=Berlin, New York|series=Springer texts in statistics|isbn=978-0-387-95234-5|year=2002}}, section 11.3</ref>

[[Бенфордов закон|Бенфордовиот закон]] ја опишува појавата на цифри во бројни [[податочна група|податочни групи]], како што се висини на згради. Според Бенфордовиот закон, веројатноста првата децимална цифра од една ставка во податочниот примерок е ''d'' (од 1 до 9) е еднаква {{math|log<sub>10</sub>(''d'' + 1) − log<sub>10</sub>(''d'')}}, ''без разлика'' од единицата мерка.<ref>{{Citation|last1=Tabachnikov|first1=Serge|authorlink1=Sergei Tabachnikov|title=Geometry and Billiards|publisher=[[American Mathematical Society]]|location=Providence, R.I.|isbn=978-0-8218-3919-5|year=2005|pages=36–40}}, section 2.1</ref> Така, може да се очекува дека околу 30% од податоците да имаат прва цифра 1, 18% почнуваат со 2, итн. Ревизорите ги проучуваат девијациите од Бенфордовиот закон за да откријат измамничко сметководство.<ref>{{Citation|title=The Effective Use of Benford's Law in Detecting Fraud in Accounting Data|first1=Cindy|last1=Durtschi| first2=William|last2=Hillison|first3=Carl|last3=Pacini|url=http://faculty.usfsp.edu/gkearns/Articles_Fraud/Benford%20Analysis%20Article.pdf| volume=V |pages=17–34|year=2004|journal=Journal of Forensic Accounting}}</ref>

===Комплексност на пресметки ===
[[Анализа на алгоритми|Анализата на алгоритми]] е гранка на [[информатика]] што ги проучува [[временска комплексност|перформансите]] на [[алгоритам|алгоритмите]] (сметачки програми кои решаваат одреден проблем).<ref name=Wegener>{{Citation|last1=Wegener|first1=Ingo| title=Complexity theory: exploring the limits of efficient algorithms|publisher=[[Springer-Verlag]]|location=Berlin, New York|isbn=978-3-540-21045-0|year=2005}}, pages 1-2</ref> Логаритмите се корисни за опишување на алгоритмите кои го делат проблемот на помали делови и се вклучуваат при решавање на потпроблемите.<ref>{{Citation|last1=Harel|first1=David|last2=Feldman|first2=Yishai A.|title=Algorithmics: the spirit of computing|location=New York|publisher=[[Addison-Wesley]]|isbn=978-0-321-11784-7|year=2004}}, p.&nbsp;143</ref>

На пример, да се најде број во подреден список, алгоритам за [[двоично пребарување]] го проверува средниот запис и продолжува со половина пред или по средниот запис доколку бројот сè уште не е пронајден. Овој алгоритам во просек бара {{math|log<sub>2</sub>(''N'')}} споредби, каде ''N'' е  должината на списокот.<ref>{{citation  | last = Knuth  | first = Donald  | authorlink = Donald Knuth  | title = [[The Art of Computer Programming]]  | publisher = Addison-Wesley  |location=Reading, Mass. | year=  1998| isbn = 978-0-201-89685-5 }}, section 6.2.1, pp. 409–426</ref> Слично, алгоритмот за [[сортирање со спојување]] подредува неподреден список со делење на списокот на половини и подредувајќи ги истите пред да ги спои резултатите. Овој алгоритам типично бара време приближно пропорционално на {{math|''N'' • log(''N'')}}.<ref>{{Harvard citations|last = Knuth  | first = Donald|year=1998|loc=section 5.2.4, pp. 158–168|nb=yes}}</ref> Тука не е специфицирана основата на логаритмот бидејќи резултатот се менува само за константен фактор кога се користи друга основа. Вообичаено константниот фактор се занемарува при анализата на алгоритми според стандардниот модел на униформен трошок.<ref name=Wegener20>{{Citation|last1=Wegener|first1=Ingo| title=Complexity theory: exploring the limits of efficient algorithms|publisher=[[Springer-Verlag]]|location=Berlin, New York|isbn=978-3-540-21045-0|year=2005|page=20}}</ref>

За функција {{math|''f''(''x'')}} се вели дека логаритамски расте ако {{math|''f''(''x'')}} е (точно или приближно) пропорционално на логаритам од ''x''. (Биолошките описи на растот на организам, сепак, го користат овој термин за експоненцијална функција.<ref>{{Citation |last1=Mohr|first1=Hans|last2=Schopfer|first2=Peter|title=Plant physiology|publisher=Springer-Verlag|location=Berlin, New York|isbn=978-3-540-58016-4|year=1995}}, chapter 19, p.&nbsp;298</ref>) На пример, кој било [[природен број]] ''N'' може да биде претставен во [[двоичен броен систем|двоичниот облик]] во не повеќе од {{math|log<sub>2</sub>(''N'') + 1}} [[бит]]а. Со други зборови, потребната [[сметачко памтење|памтењето]] за да се складира ''N'' расте логаритамски со ''N''.

===Ентропија и хаос===
[[Податотека:Chaotic Bunimovich stadium.png|десно|мини|[[Динамичен билјард|Билјард]] на овална [[билјардна маса]]. Две честички, стартувајќи од центарот со агол кој се разликува за еден степен, имаат патеки кои хаотично дивергираат заради [[рефлексија (физика)|рефлексиите]] на границата.|alt=An oval shape with the trajectories of two particles.]]

[[Ентгропија]]та е мерка на неред на некој систем. Во [[статистичка термодинамика|статистичката термодинамика]], ентропијата ''S'' на некој физички систем е дефинирана со
:<math> S = - k \sum_i p_i \ln(p_i).\, </math>
Сумата е над сите можни состојби ''i'' на предметниот систем, како што се позициите на честички гас во контејнер. Освен тоа, {{math|''p''<sub>''i''</sub>}} е веројатност дека состојбата ''i'' е достигната и ''k'' е [[Болцманова константа|Болцмановата константа]]. Слично, [[ентропија (теорија на информации)|ентропијата во теоријата на информации]] ја мери количината на информации. Доколку примачот на порака може да очекува која било од ''N'' можни пораки со иста веројатност, тогаш количината на информации пренесена со која било таква порака се квантифицира како {{math|log<sub>2</sub>(''N'')}} бита.<ref>{{Citation|last1=Eco|first1=Umberto|author1-link=Umberto Eco|title=The open work  |publisher=[[Harvard University Press]]|isbn=978-0-674-63976-8|year=1989}}, section III.I</ref>

[[Љапунов степен|Љапуновите степени]] користат логаритми за да го оценат степенот на хаотичност на [[динамички систем]]. На пример, за честичка која се движи на овална билјардска маса, дури и мали промени на почетните услови резултираат со многу различни патеки на честичката. Таквите системи се [[теорија на хаос|хаотични]] на [[детерминистички систем |детерминистички]] начин, бидејќи мали грешки во мерењето на почетната состојба предвидливо доведуваат до големи различни конечни состојби.<ref>{{Citation | last1=Sprott | first1=Julien Clinton | title=Elegant Chaos: Algebraically Simple Chaotic Flows | url={{google books |plainurl=y |id=buILBDre9S4C}} | publisher=[[World Scientific]] |location=New Jersey|isbn=978-981-283-881-0| year=2010}}, section 1.9</ref> Најмалку еден Љапунов степен на детерминистички хаотичен систем е позитивен.

===Фрактали===
[[Податотека:Sierpinski dimension.svg|Шерпињскиев триаголник (десно) е конструиран со повторено заменување на [[рамностран триаголник|рамностраните триаголници]] со три помали триаголници.|десно|мини|400px|alt=Parts of a triangle are removed in an iterated way.]]

Логаритмите се јавуваат во дефинициите за [[фрактална димензија|димензија]] на [[фрактал]]ите.<ref>{{Citation|last1=Helmberg|first1=Gilbert|title=Getting acquainted with fractals|publisher=Walter de Gruyter|series=De Gruyter Textbook|location=Berlin, New York|isbn=978-3-11-019092-2|year=2007}}</ref> Фракталите се геометриски објекти кои се [[самосличност|самослични]]: мали делови ја репродуцираат, барем грубо, целата глобална структура. [[Шерпињскиев триаголник|Шерпињскиевиот триаголник]] (на сликата) може да се покрие со три негови копии, секоја со страни со половина од должината на оригиналните. Ова ја чини [[Хаусдорфова димензија|Хаусдорфовата димензија]] на оваа структура {{math|1=ln(3)/ln(2) ≈ 1,58}}. Друго логаритамско базирано обележување е добиено со броење на бројот на кутии потребни за да се покрие предметниот фрактал.

===Музика===
{{multiple image
| direction = vertical
| width     = 350
| footer    = Четири различни октави прикажани на линеарна скала, потоа прикажани на логаритамска скала (како што увото ги слуша).
| image1    = 4octavesAndfrequencies.jpg
| alt1      = Four different octaves shown on a linear scale.
| image2    = 4octavesAndfrequenciesEars.jpg
| alt2      = Four different octaves shown on a logarithmic scale.
}}

Логаритмите се поврзани со музичките тонови и [[интервал (музика)|интервали]]. При [[еднаква темперација]], соодносот на фреквенциите зависи само од интервалот меѓу два тона, не од специфичната фреквенција, или [[висина на звукот (музика)|висината на звукот]], на индивидуалните тонови. На пример, [[а (музичка нота)|нотата ''A'']] има фреквенција од 440 [[Херц (единица)|Hz]] и [[B♭ (музичка нота)|''рамно B'']] има фреквенција од 466&nbsp;Hz. Интервалот меѓу ''A'' и ''рамно B'' е [[полутон]], е оној меѓу ''рамно B'' и [[b (музичка нота)|''B'']] (фреквенција 493&nbsp;Hz). Соодветно на тоа, соодносот на фреквенциите е согласно:
:<math>\frac{466}{440} \approx \frac{493}{466} \approx 1.059 \approx \sqrt[12]2.</math>
Следствено, логаритмите може да се користат за опис на интервалите: интервалот се мери во полутонови со логаритам {{math|base-2<sup>1/12</sup>}} од соодносот на [[фреквенција|фреквенции]], додека логаритмот {{math|base-2<sup>1/1200</sup>}} од соодносот на фреквенции го изразува интервалот во [[цент (музика)|центи]], стотинки од полутон. Последниот се користи за фино кодирање, како што е потребно за нееднакви темперации.<ref>{{Citation|last1=Wright|first1=David|title=Mathematics and music|location=Providence, RI|publisher=AMS Bookstore|isbn=978-0-8218-4873-9|year=2009}}, chapter 5</ref>

{| class="wikitable" style="text-align:center; margin:1em auto 1em auto;"
|-
||'''Интервал'''<br />(двата тона се свират во исто време)
||1/12 тон {{audio|1_step_in_72-et_on_C.mid|пушти}}
||[[Полутон]] {{audio|help=no|Minor_second_on_C.mid|пушти}}
||[[Терца (интервал)|Природна терца]] {{audio|help=no|Just_major_third_on_C.mid|пушти}}
||[[Терца (интервал)]] {{audio|help=no|Major_third_on_C.mid|пушти}}
||[[Тритонус]] {{audio|help=no|Tritone_on_C.mid|пушти}}
||[[Октава]] {{audio|help=no|Perfect_octave_on_C.mid|пушти}}
|-
|| '''Сооднос на фреквенции''' ''r''
|| <math>2^{\frac 1 {72}} \approx 1,0097</math>
|| <math>2^{\frac 1 {12}} \approx 1,0595</math>
|| <math>\tfrac 5 4 = 1,25</math>
|| <math>\begin{align} 2^{\frac 4 {12}} & = \sqrt[3] 2 \\ & \approx 1,2599 \end{align} </math>
|| <math>\begin{align} 2^{\frac 6 {12}} & = \sqrt 2 \\ & \approx 1,4142 \end{align} </math>
|| <math> 2^{\frac {12} {12}} = 2 </math>
|-
|| '''Соодветниот број на полутонови'''<br /><math>\log_{\sqrt[12] 2}(r) = 12 \log_2 (r)</math>
|| <math>\tfrac 1 6 \,</math>
|| <math>1 \,</math>
|| <math>\approx 3,8631 \,</math>
|| <math>4 \,</math>
|| <math>6 \,</math>
|| <math>12 \,</math>
|-
|| '''Соодветниот број на центи'''<br /><math>\log_{\sqrt[1200] 2}(r) = 1200 \log_2 (r)</math>
|| <math>16 \tfrac 2 3 \,</math>
|| <math>100 \,</math>
|| <math>\approx 386.31 \,</math>
|| <math>400 \,</math>
|| <math>600 \,</math>
|| <math>1200 \,</math>
|}

===Теорија на броеви===
[[Природен логаритам|Природните логаритми]] се тесно поврзани со [[функција на распределба на прости броеви|распределбата на простите броеви]] (2, 3, 5, 7, 11, ...), битна тема во [[теорија на броеви|теоријата на броеви]]. За кој било  [[цел број]] ''x'', бројот на [[прост број|прости броеви]] помали или еднакви на ''x'' е изразен со [[функција на распределба на прости броеви |{{math|{{pi}}(''x'')}}]]. [[Теорема на прости броеви|Теоремата на прости броеви]] тврди дека {{math|{{pi}}(''x'')}} е приближно даден со
:<math>\frac{x}{\ln(x)},</math>
во смисла дека односот {{math|{{pi}}(''x'')}} и дропката се приближува на 1 кога ''x'' тежнее кон бесконечност.<ref>{{Citation|last1=Bateman|first1=P. T.|last2=Diamond|first2=Harold G.|title=Analytic number theory: an introductory course|publisher=[[World Scientific]]|location=New Jersey|isbn=978-981-256-080-3 |oclc=492669517|year=2004}}, theorem 4.1</ref> Следствено, веројатноста дека случајно одбран број меѓу 1 и ''x'' е прост е [[пропорционалност (математика)|обратнопропорционален]] на бројот на цифри на ''x''. Далеку подобра процена на {{math|{{pi}}(''x'')}} е дадена со функцијата на 
[[интегрален логаритам]] {{math|Li(''x'')}}, дефинирана со
:<math> \mathrm{Li}(x) = \int_2^x \frac1{\ln(t)} \,dt.  </math>
[[Риманова хипотеза|Римановата хипотеза]], една од најстарите отворени математички претпоставки, може да се наведе споредувајќи ги {{math|{{pi}}(''x'')}} и {{math|Li(''x'')}}.<ref>{{Harvard citations|last1=Bateman|first1=P. T.|last2=Diamond|year=2004|nb=yes |loc=Theorem 8.15}}</ref> [[Ердош-Кацова теоремаЕрдош-|Кацовата теорема]] која го опишува бројот на различни [[прост делител|прости делители]] исто така го вклучува [[природен логаритам|природниот логаритам]].

Логаритам од ''n'' [[факториел]], {{math|1=''n''! = 1 • 2 • ... • ''n''}}, е даден со
:<math> \ln (n!) = \ln (1) + \ln (2) + \cdots + \ln (n). \,</math>
Ова може да се искористи за да се добие [[Стирлингова формула|Стирлинговата формула]], апроксимација за {{math|''n''!}} за големи ''n''.<ref>{{Citation|last1=Slomson|first1=Alan B.|title=An introduction to combinatorics|publisher=[[CRC Press]]|location=London|isbn=978-0-412-35370-3|year=1991}}, chapter 4</ref>

==Обопштувања==

===Комплексен логаритам===
{{Главна|Комплексен логаритам}}
[[Податотека:Complex number illustration multiple arguments.svg|мини|десно|Поларен облик на {{math|''z {{=}} x + iy''}}. φ и φ' се аргументи од ''z''.|alt=An illustration of the polar form: a point is described by an arrow or equivalently by its length and angle to the ''x'' axis.]]

[[Комплексен број|Комплексните броеви]] ''a'' кои е решенија на равенката

:<math>e^a=z.\,</math>

се нарекуваат ''комплексни логаритми''. Тука, ''z'' е комплексен број. Комплексен број општо се означува како {{math|1=''z = x + iy''}}, каде ''x'' и ''y'' се реални броеви, а ''i'' е [[имагинарна единица]]. Ваков број може визуелно да се претстави со точка во [[комплексна рамнина]], како што е прикажано десно. [[Поларен облик|Поларниот облик]] кодира ненулов комплексен број ''z'' со неговата [[апсолутна вредност]], односно, растојанието ''r'' до [[координатен почеток|координатниот почеток]], и аголот меѓу ''x'' оската и линијата која минува низ координатниот почеток и ''z''. Овој агол се нарекува [[аргумент на комплексен број|аргумент]] на ''z''. Апсолутната вредност ''r'' од ''z'' е

:<math>r=\sqrt{x^2+y^2}. \,</math>

Аргументот не е еднозначно одреден од ''z'': {{math|φ}} и {{math|φ}}' = {{math|φ}} + 2{{pi}} се аргументи на ''z'' бидејќи со додавање {{math|2{{pi}}}} [[радијан]]и или 360 степени{{refn|Види [[радијан]] за конверзија меѓу 2[[pi|{{pi}}]] и 360 [[степен (агол)|степени]].|group=nb}} на φ соодветствува на „вртење“ околу координатниот почеток во насока на стрелките на часовникот за [[круг (агол)|круг]]. Резултатниот комплексен број е повторно ''z'', како што е илустрирано десно. Сепак, точно само еден аргумент {{math|φ}} ги задоволува {{math|−{{pi}} < φ}} и {{math|φ ≤ {{pi}}}}. Истиот се нарекува ''основен аргумент'', се означува {{math|Arg(''z'')}}, со големо ''A''.<ref>{{Citation|last1=Ganguly|location=Kolkata|first1=S.|title=Elements of Complex Analysis|publisher=Academic Publishers|isbn=978-81-87504-86-3|year=2005}}, Definition 1.6.3</ref> (Алтернативна нормализација е {{math|0 ≤ Arg(''z'') < 2{{pi}}}}.<ref>{{Citation|last1=Nevanlinna|first1=Rolf Herman|author1-link=Rolf Nevanlinna|last2=Paatero|first2=Veikko|title=Introduction to complex analysis|journal=London: Hilger|location=Providence, RI|publisher=AMS Bookstore|isbn=978-0-8218-4399-4|year=2007|bibcode=1974aitc.book.....W}}, section 5.9</ref>)

[[Податотека:Complex log.jpg|десно|мини|Главната гранка на комплексен логаритам, Log(''z''). црната точка во {{math|''z'' {{=}} 1}} соодветствува на апсолутна вредност нула, а посветлите бои одговараат на поголеми апсолутни вредности. [[Тон (боја)|Тонот]] на бојата го кодира аргументот на Log(''z'').|alt=A density plot. In the middle there is a black point, at the negative axis the hue jumps sharply and evolves smoothly otherwise.]]
Користејќи ги [[тригонометриски функции|тригонометриските функции]] [[синус]] и [[косинус]], или [[Ојлерова формула|комплексен експонент]], соодветно, ''r'' и φ се такви што следниве идентитети важат:<ref>{{Citation|last1=Moore|first1=Theral Orvis|last2=Hadlock|first2=Edwin H.|title=Complex analysis|publisher=[[World Scientific]]|location=Singapore|isbn=978-981-02-0246-0|year=1991}}, section 1.2</ref>

:<math>\begin{array}{lll}z& = & r \left (\cos \varphi + i \sin \varphi\right) \\
& = & r e^{i \varphi}.
\end{array} \,
</math>

Ова значи дека {{nowrap|''a''-ти}} степен од ''e'' е еднаков на ''z'', каде

:<math>a = \ln (r) + i ( \varphi + 2 n \pi ), \,</math>

φ е основниот аргумент Arg(''z'') и ''n'' е произволен цел број. Кој било таков ''a'' се нарекува комплексен логаритам од ''z''. Постојат бескрајно многу вакви броеви за разлика од еднозначно дефинираните реални логаритми. Ако {{math|1=''n'' = 0}}, ''a'' се нарекува ''основна вредност'' на логаритмот означен {{math|Log(''z'')}}. Основниот аргумент на кој било позитивен реален број ''x'' е 0; оттука {{math|Log(''x'')}} е реален број и е еднаков на реален (природен) логаритам. Сепак, горните формули за логаритми од производ и степен не ја обопштуваат основната вредност на комплексниот логаритам.<ref>{{Citation | last1=Wilde | first1=Ivan Francis | title=Lecture notes on complex analysis | publisher=Imperial College Press | location=London | isbn=978-1-86094-642-4 | year=2006|url=https://books.google.com/?id=vrWES2W6vG0C&pg=PA97&dq=complex+logarithm#v=onepage&q=complex%20logarithm&f=false}}, theorem 6.1.</ref>

Илустрацијата на десната страна го прикажува {{math|Log(''z'')}}. Дисконтинуитетот, односно, скокот во тонот во негативниот дел од ''x'', или реалната оска, е предизвикан од скокот на основниот аргумент. Ова место се нарекува одгранување. Ова однесување може да е избегне само со намалување на ограничувањето за φ. Тогаш аргументот на ''z'' и, следствено, неговиот логаритам стануваат [[многузначна функција|многузначни функции]].

===Обратни од други експоненцијални функции===
Степенувањето постои во многу области на математиката и нејзината обратна функција често се нарекува логаритам. На пример, [[логаритам од матрица|логаритмот од матрица]] е (многузначна) обратна функција од [[експонент на матрица]].<ref>{{Citation|last1=Higham|first1=Nicholas|author1-link=Nicholas Higham|title=Functions of Matrices. Theory and Computation|location=Philadelphia, PA|publisher=[[Society for Industrial and Applied Mathematics|SIAM]]|isbn=978-0-89871-646-7|year=2008}}, chapter 11.</ref> Друг пример е [[p-адична логаритамска функција |''p''-адичен логаритам]], обратна функција на [[p-адична експоненцијална функција |''p''-адичен експонент]]. И двата се дефинирани преку Тејлоров ред аналогно со реален случај.<ref>{{Neukirch ANT}}, section II.5.</ref> Во контекст на [[диференцијална геометрија]], [[експоненцијална мапа (Риманова геометрија)|експоненцијалната мапа]] го мапира [[тангентен простор|тангентниот простор]] во точката на [[диференцијабилна многукратност|многукратност]] во [[околина (математика)|околината]] на таа точка. Нејзината инверзија се нарекува логаритамска мапа.<ref>{{Citation|last1=Hancock|first1=Edwin R.|last2=Martin|first2=Ralph R.|last3=Sabin|first3=Malcolm A.|title=Mathematics of Surfaces XIII: 13th IMA International Conference York, UK, September 7–9, 2009 Proceedings|url=https://books.google.com/books?id=0cqCy9x7V_QC&pg=PA379|publisher=Springer|year=2009|page=379|isbn=978-3-642-03595-1}}</ref>

Во контекст на [[конечна група|конечни групи]] степенувањето е дадено со повторено множење на еден групен елемент ''b'' со самиот себе.  [[Дискретен логаритам|Дискретниот логаритам]] е целобројниот n кој е решение на равенката:
:<math>b^n = x,\,</math>
каде ''x'' е елемент од групата. Степенувањето може да се изврши ефикасно, но се верува дека е многу тешко да се пресмета дискретниот логаритам во некои групи. Оваа асиметрија има важна примена во [[асиметрична криптографија|криптографија со јавен клуч]], како што е на пример случајот со [[Дифи-Хелманов протокол|Дифи-Хелмановиот протокол]], рутина која обезбедува сигурна размена на [[криптографија|криптографски]] клучеви преку неосигурени информациски канали.<ref>{{Citation|last1=Stinson|first1=Douglas Robert|title=Cryptography: Theory and Practice|publisher=[[CRC Press]]|location=London|edition=3rd|isbn=978-1-58488-508-5|year=2006}}</ref> [[Цехов логаритам|Цеховиот логаритам]] е поврзан со дискретниот логаритам во мултипликативна група од ненулови елементи од [[конечно поле]].<ref>{{Citation|last1=Lidl|first1=Rudolf|last2=Niederreiter|first2=Harald|author2-link = Harald Niederreiter |title=Finite fields|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-39231-0|year=1997}}</ref>

{{anchor|double logarithm}}Други обратни функции логаритамскослични ги вклучуваат ''двојниот логаритам'' ln(ln(''x'')), ''[[супер логаритам]]'' (негова мала варијација се нарекува [[итегриран логаритам]] во информатиката), [[Ламбертова W функција| Ламбертовата W функција]] и  [[логит]]. Тие се обратни функции на [[двојна експоненцијална функција|двојната експоненцијална функција]], [[тетрација]], од {{math|''f''(''w'') {{=}} ''we<sup>w</sup>''}},<ref>{{Citation | last1=Corless | first1=R. | last2=Gonnet | first2=G. | last3=Hare | first3=D. | last4=Jeffrey | first4=D. | last5=Knuth | first5=Donald | author5-link=Donald Knuth | title=On the Lambert ''W'' function | url=http://www.apmaths.uwo.ca/~djeffrey/Offprints/W-adv-cm.pdf | publisher=[[Springer-Verlag]] | location=Berlin, New York | year=1996 | journal=Advances in Computational Mathematics | issn=1019-7168 | volume=5 | pages=329–359 | doi=10.1007/BF02124750}}</ref> и од [[логистичка функција|логистичката функција]], соодветно.<ref>{{Citation | last1=Cherkassky | first1=Vladimir | last2=Cherkassky | first2=Vladimir S. | last3=Mulier | first3=Filip | title=Learning from data: concepts, theory, and methods | publisher=[[John Wiley & Sons]] | location=New York | series=Wiley series on adaptive and learning systems for signal processing, communications, and control | isbn=978-0-471-68182-3 | year=2007}}, p.&nbsp;357</ref>

===Поврзани концепти===
Од перспектива на [[теорија на групи|теоријата на групи]], идентитетот {{math|log(''cd'') {{=}} log(''c'') + log(''d'')}} го изразува  [[изоморфизам на групи|изоморфизмот на групи]] меѓу позитивни [[реален број|реални броеви]] при множење и реалните броеви при собирање. Логаритамските функции се единствените непрекинати изоморфизми меѓу овие групи.<ref>{{Citation|last1=Bourbaki|first1=Nicolas|author1-link=Nicolas Bourbaki|title=General topology. Chapters 5—10|publisher=[[Springer-Verlag]]|location=Berlin, New York|series=Elements of Mathematics|isbn=978-3-540-64563-4|mr=1726872|year=1998}}, section V.4.1</ref> Со помош на тој изоморфизам, [[Харова мера|Харовата мера]] ([[Лебегова мера]]) ''dx'' на реалните броеви соодветствува на Харовата мера {{math|''dx''/''x''}} за позитивните реални броеви.<ref>{{Citation|last1=Ambartzumian|first1=R. V.|authorlink=Rouben V. Ambartzumian|title=Factorization calculus and geometric probability|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-0-521-34535-4|year=1990}}, section 1.4</ref>

[[Логаритамска форма|Логаритамските форми]] {{math|''df''/''f''}} се јавуваат во [[комплексна анализа|комплексната анализа]] и [[алгебарска геометрија|алгебарската геометрија]] како [[диференцијален облик|диференцијални облици]] со логаритамски [[пол (комплексна анализа)|полови]].<ref>{{Citation|last1=Esnault|first1=Hélène|last2=Viehweg|first2=Eckart|title=Lectures on vanishing theorems|location=Basel, Boston|publisher=Birkhäuser Verlag|series=DMV Seminar|isbn=978-3-7643-2822-1|mr=1193913|year=1992|volume=20}}, section 2</ref>

[[Полилогаритам|Полилогаритмот]] е функција дефинирана со
:<math>
\operatorname{Li}_s(z) = \sum_{k=1}^\infty {z^k \over k^s}.
</math>
Тој е поврзан со [[природен логаритам|природниот логаритам]] со {{math|1=Li<sub>1</sub>(''z'') = −ln(1 − ''z'')}}. Покрај тоа, {{math|Li<sub>''s''</sub>(1)}} е еднаков на [[Риманова зета функција|Римановата зета функција]] {{math|ζ(''s'')}}.<ref>{{dlmf|id= 25.12|first= T.M.|last= Apostol|ref= harv}}</ref>

==Забелешки==
{{наводи|group=nb|2}}

==Наводи==
{{наводи|2}}

==Надворешни врски==
* {{Commons category inline}}
* [https://web.archive.org/web/20121218200616/http://www.khanacademy.org/math/algebra/logarithms-tutorial Khan Academy: Logarithms, free online micro lectures]
* {{springer|title=Logarithmic function|id=p/l060600}}
* {{Citation|author=Colin Byfleet|url=http://mediasite.oddl.fsu.edu/mediasite/Viewer/?peid=003298f9a02f468c8351c50488d6c479|title=Educational video on logarithms|accessdate=2010-10-12}}
* {{Citation|author=Edward Wright |url=http://www.johnnapier.com/table_of_logarithms_001.htm |title=Translation of Napier's work on logarithms |accessdate=2010-10-12 |deadurl=unfit |archiveurl=https://web.archive.org/web/20021203005508/http://www.johnnapier.com/table_of_logarithms_001.htm |archivedate=3 December 2002 }}

{{Нормативна контрола}}
{{избрана статија}}

[[Категорија:Математика]]